Кавафис, Константинос
Константинос Кавафис (греч. Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, 29 апрельӹн 1863, Александрия, Египет, Кого Британин протекторатшы — 29-шӹ апрель 1933, тӹшток) — грек поэт.
| Кавафис, Константинос | |
|---|---|
 | |
| Шочын | 1863 ин 29 апрельын[1][2][3][…] |
| Шочмо вер | |
| Колен | 1933 ин 29 апрельын[1][2][3][…] (70 и) |
| Колымо вер | |
| Страна | |
| Тыршымаш алан | почеламутчо |
| Ача | Petros Ioannēs[d] |
| Ава | Q61747383? |
| Автограф |
 |
 Медиафайлы на Викискладе | |
Модернизм гӹц анзыц кешӹ Кавафис тӧрлӓтӓш
Антик мифологи дон истори Кавафисӹн пӓшӓвлӓштӹжӹ Сеферисӹн гӹцӓт кымдарак вӓрӹм йӓшнӓт. Кавафис Александриашты шачын дӓ ӹлӹмӓш курымыштыжы шукыжымок тӹштӹ ӹлен. Лыдышвлӓм сирӹмӓштӹ француз символиствлӓ кого инспирацим тӹдӹлӓн пуэнӹт. Тенгеок тӹдӹм модернизм гӹц анзылны ашкедшеш шотлаш лиэш. Поэт пиш чӹдӹм сирен, ӹлӹмӹжӹ годым иктӓ 150 нӓрӹ лыдышым веле публикуен шоктен. Дӓ поэтӹн публикуйымы методшат пиш интересне. Тӹдӹ ик лыдыш книгӓмӓт лыкде. Тӹдӹ лыдышвлӓжӹм тетрадь постолеш поген, пецӓтлӹктен дӓ тӓнгвлӓжӹлӓн шӓлӓтен.
Кавафис ӹшке лыдышвлӓжӹм истори тематиканеш, философи шанымашанеш дӓ эротикӹ шӱлӹшӓнеш пайылен. Но ик лыдышыжымат лач ик группыш веле пырташ ак ли, нӹнӹн пӹсмӓнӹштӹ раскыды агыл, лин кердеш ик лыдышок философи шанымашан дӓ эротика шӱлӹшӓн ылеш. Поэт сек шукыжымок истори теамтикӓн лыдышвлӓм сирен дӓ нӹнӹ хелленист тӱнымбал дон кӹлдӓлтӹнӹт. Кавафисӹн туан халажы, Александриа хеллениствлӓн культура покшал ылын, седӹндонат тӹдӹ ти хала дӓ тӹ жеп гишӓн шӹренжок сирен. Хелленизм жеп классицизм дон тӓнгӓштӓрӓлтеш. Тӓнгӓштӓрӹмӹ годым пӹтӓришӹжӹ кашкен кешӹ, шӱӓш тӹнгӓлшӹ семӹнь анжыкталтеш. Но хелленизм жепӹн индивидуализм шотышты ылын, классицизм годым- коллективизм. Поэт хеллинизм жепӓш шанымаш овуца вӹкӹ мелӹн анжа. Техень шанымаш овуцажы модернизм жепӓш шанымаш овуца докы лишӹл.
Кавафис "ӹшке юкшым" поздан веле мон. Сеферис Кавафис гишӓн эссем сирен (Докимес ИИ, 1981) дӓ "Йымы Антониусым кода" лыдыш якте, тӹдӹн творчествыжым ик поратканеш веле шотлаш лиэш, манеш. Дӓ ти лыдыш вашталтымашым канден. "Йымы Антониусым кода"-м 1910-11-шӹ ивлӓн сирӹмӹ дӓ тӹштӹ Кавафисӹн шукы темӹжок цаклалтеш. Ик годымок ти лыдыш гедонизм, философи шӱлӹшӓн дӓ истори тематикӓн ылеш. Тиштӹ поэтӹн эстетикӹжӹмӓт цаклаш лиэш.
Лыдышын истори фоныштыжы Антониусын остатка йыдшы гишӓн Плутархосын шайыштмыжы. Антониус дон Клеопатра Октавианус дон йӹр нӓлмӹ Александриашты ылыт. Октавианус гӹц вара Аугуст кугижӓ лиэш. Ма лиӓлтмӹм ынгылен, Антониус мам тӹдӹлӓн пуйырен, тидӹ гишӓн кӱ палатын левӓш вӹлнӹжӹ ӹшкетшӹ шанен шӹнзӓ. Плутархос тӹ мӓгӓлӹн хала монгыр гӹц айышы халыкын юквлӓ шактымы гишӓн пӓлдӹртӓ. Айышы халык юк хала тӹрӹшкӹлӓ кеӓ. Тенге йымы тӹдӹм коден, тышманлан пуалтмаш гӹц пасна нимат весӹ уке- тидӹм Антониус ынгыла. Плутархос семӹнь йымы Дионис ылеш- театр, кунст, ӓрӓкӓ дӓ йӓнгӹм кӓндӓрӹмӹ йымы, кыдылан Антониус курымжы ыдылын. Но Кавафисӹн йымыжы ӹшке Александриа хала ылеш.
- ЙЫМЫ АНТОНИУСЫМ КОДА
Кынам трӱкок, йыдпелӹн, колат
айышы халыкын юкшым, йозы музыкы семӹм,
но ат уж тидӹм-
цӓшет торцет кыргыжеш гӹнят,
пӓшӓэт ӹштӹдеок кодеш дӓ ӹлӹмӓш целет
лач тӹлӹшкӹ веле сӓрнӓлтеш гӹнят, ак кел ойхыраш.
Кынам уж тагынамок йӓмдӹ ылат, юла,
келесок "цеверӹн!"тӹньӹм кодышы Александриалан.
Тӹнгжӹ тӹнь ӹшкӹметӹм ат алталы. Ит келесӹ
вуйта тидӹм тӹлеш* шотленӓт, ӓль самынь тамам кольыц.* руш. мечта
Техень шанымашвлӓ яктежок ӹшкӹметӹм ит валты.
Кынам уж тагынамок йӓмдӹ ылат, юла,
тенге кыце техень халан ӓкшӹ лишӓшлык,
ке ладнан окня анзыкы дӓ
айышывлӓн ашкедмӹштӹм колыштал,
ти юквлӓм остатка гӓнӓ йӓнгетӹм кӓндӓрен,
айышы эдемвлӓн мистикӓн ашкедшӹ йозы семвлӓм, но
ит ойхыры, ит орланы,
дӓ "цеверӹн!" Александриалан ман, "цеверӹн!",
кыдым тӹнь ямдет.
Кавафисӹн поэзижӹ утла простала, проза гань охырла вӓк кайын кердеш, но ти проста ылмаштыжы тӹдӹн вижӹ и ылеш. Кавафис тенге йориок ӹшке лыдшывлӓжӹм лыдышвлӓн вес кӱкшӹцвлӓшкӹ нӓнгенежӹ дӓ тӹштӹ у шанымашвлӓм кӹчӓлӹктӓ. Сеферис семӹнь Кавафисӹн лыдышвлӓжӹ икӹжӓк-иктӹштӹ дон кӹлдӓлтӹнӹт. {укы лыдыш гӹнят, нӹнӹм сери гань лыдаш лиэш. Кавафис метафорывлӓм ак кычылт, тӹдӹн лыдышвлӓжӹ ӹшкеок метафора ылыт. "Антониус" лыдышын кого мистикӹжӹ, ӹшке мистикӹ ылеш- Дионисӹн аен ашкедмӹжӹ дӓ тӹдӹн йозы музыкыжы. ӱлнӹ пумы лыдыш, анзылнышы дон кӹлдӓлтеш дӓ тенге ӓнят, вӓшештӹмӓшӹмӓт моаш лиэш.
- ЮКВЛӒ
Сӹлнӹ, яратымы юквлӓ,
тӹдӹвлӓн, кыдывлӓ коленӹт, ӓль нӹнӹн, колышывлӓ
гань мӓ гӹцнӓ ямыныт.
Кынамжы нӹнӹ омыныштем попат,
кынамжы тамам шанымына годым, мӓ донна попат.
Дӓ нӹнӹн юкышты семӹнь мӓгӓлеш пӧртӹлӹт
ӹлӹмӓшнӓн пӹтӓриш лыдышын юквлӓ-
музыкы сем гань, кыды йыдым, мӹндӹрнӹ, шӹплӓнӓ.
- ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 Constantine P. Cavafy // Encyclopædia Britannica (англ.)
- ↑ 3,0 3,1 Constantine Cavafy // Internet Speculative Fiction Database (англ.) — 1995.
- ↑ LIBRIS — 2012.
- ↑ 5,0 5,1 Archivio Storico Ricordi — 1808.