Григорьeв-Эмӓш, Пётр
Шаблон:Сортировка: по странамШаблон:Сортировка: по типам
| Григорьeв-Эмӓш, Пётр | |
|---|---|
| Шочын | 1883 ин 10 июльын |
| Шочмо вер | |
| Колен | 1937 ин 20 октябрьын[1][2] (54 и) |
| Колымо вер | |
| Страна | |
| Тыршымаш алан | школьный учитель, общественный деятель, сирӹзӹ |
Пeтр Григорьeв-Эмӓш (1883 — 1938) — халыкнам соты корнышкы лыкташ цацышывлӓ логӹц иктӹжӹ. Тымдышы, сӓрӹзӹ, тымдымаш книгӓвлӓн авторжы дӓ поэт, педагог-организатор, литератор, Пӓшӓн Геройжы. П.Г. Григорьев 1883 ин 10 июльын Эмӓнсолашты хресӓнь семняэш шачын. Атяжӹ, Кыргӧри, Шатров йых гыц ылын, тӹдӹ 1901-шӹ ин колен, нӹл иштӹ, 1905-шӹ ин ӓвӓжӓт колен. Туан солаштышы школым дӓ Пӧртныр кок классан училищӹм тымень пӹтӓрӹмӹкӹжӹ, Петӹр Азаньышты учительский семинарим тымень лӓктӹн дӓ Моркы кымдемышты Уньжа кок классан школышты пӓшӓлен. Руш Кугижӹ годым школышты марла тымдымашым яралеш шотлыделыт, а Эмӓш ӹшке тыменьшӹвлӓлӓнжӹ марла ынгылдараш цацен, Уньжа школышты тымдымыжы годым, толшаш мары сирӹзӹвлӓлӓн: Чавайн Сергелӓн, Миколай Мухинлӓн, Андрей Эшкининлӓн, Тыныш Осиплӓн ӹлӹмӓш корныш лӓктӓш палшен. Икшӹ руш революци жепӹн Азаньыштышы революционервлӓ доно кӹлӹм кычен, листовкывлӓм шӓрен, ӹшкеӓт нӹнӹм марла сирен. Тидӹ гишан тӹдӹм 1906 ин арестуенӹт да Царевококшайскыштышы тюрьмаш питӹренӹт. Кок тӹлзӹ гӹц ирӹкӹш лыкмыкы, тӹдӹлан школышты пашам ӹшташ царенӹт. 1907 ин Оренбург губерняшкӹ, школышкы пӓшӓм ӹштӓш кеӓ, тӹштӓт тӹдӹм кок тӹлзӹ гӹц карангденӹт. Цикмӓ халашкы мӹнгеш толмыкыжы, частный уроквлӓм веле пуэн ӹлен. Семням пукшаш нелӹылын, седӹндон тӹдӹ 1910 ин Астрахань уездӹш кеӓ, коллоэцвлӓн поселкышты частный школым пачеш, тетявлӓм тымда. 1912 ин веле тӹдӹлӓн школышты тымдаш официальный разрешеним пуат.
1913 ин П.Г. Григорьев Мары кымдемӹш толеш, Сотнур кок классан школышты тымдаш тӹнгӓлеш. Революци паштек 1917 ин Григорьевым Цӓрлӓ уездӹштӹ халык образовани отделын вуйлатышеш шагалтат, 1918 ин просвещенин комиссареш айырат. 1919 ин тӹдӹ угӹц Сотнур школышкы пӓшӓм ӹшташ толеш. Ик иштӹ тӹдӹм Цикмӓ уездӹшкӹ, Шур педтехникумышкы,пӓшӓм ыштӓш колтат. Пӹтӓри тӹдӹ курсвлӓн председательӹн заместительжӹ ылын, вара педтехникум сагашы шӹмиӓш школым вуйлатен. Тиштӹ тӹдӹ Мары йылмым тымден, практический занятивлӓм эртӓрен. Тыменьшывлӓ доно иквӓреш кид доно сирымы «Мукш» лымӓн журналым лыктеш. Школышты тетя хорым организуен, солавлӓ йӹде концертвлӓм анжыктен каштыныт. Шукы мырым тӹдӹ ӹшке сирен, руш поэтвлӓн лыдышвлӓштӹм марлаш сӓрен. 1923 ин 2 ноябрьын П.Г. Григорьевлӓн халыкым тымдымы кого пӓшӓжӹ гишӓн Пӓшӓн Геройжы почетан лӹмӹм пумы.
П.Г. Григорьев литератор семӹнят кымдан пӓлӹмӹ ылеш. Тӹдӹ учебник дон пособивлӓм йӓмдӹлен, лыдыш дон шайыштмашвлӓм сирен. 1924 ин С.Г. Эпин доно коктын «Вес марла книгӓ»-м лыктыт, а 1927 ин «У вашталтыш» лӹмӓн пасна книгӓм пецӓтлен. 1964 ин С.Г. Эпин доно когыньыштын Мары книгӓ издательствышты «Лым пырцыквлӓ» лымӓн лыдыш дон ямак книгӓ лӓктӹн.
1925 ин педтехникумым халаш ваштымыкы, П.Г. Григорьев Шур шӹмиӓш школышты пӓшӓм ӹштӓш кодеш, 1928 ин халаш ванжа дӓ 1933 и якте агротехникумышты дӓ тӹдӹн сагашы шӹмиӓш школышты тымда. 1933 ин мӹнгеш Шур школышкы ванжа дӓ тиштӹ 1937 ии якте пӓшӓм ӹштӓ.
Мары халыкын кого эргӹжӹн ӹлӹмӓшӹжӹ 1938 ин, репрессии жепӹн, лагерьӹштӹ кӹрӹлтӹн.