Йыван Кырла

Йыван Кырла тӹдок Иванов, Кирилл Иванович, тӹдок Мустафа — поэт, киноактёр. 1909 ин 16 мартын Шернур кымдемӹштӹ Купсолаэш шачын. 03 июльын 1937-шӹ ин Уралышты колен. Пӹтӓриш юкан «Ӹлӹмӓшӹшкӹ путёвка» лӹмӓн фильмӹштӹ Мустафан рольжым мадын. Тӹштӹ тӹдӹ Ой, лый мадеш, лый мадеш мырым алык марла мыра.

Йыван Кырла
Шочын
Шочмо вер	Купсола (Шернур кундем)[d], Уржумский уезд[d], Вятская губерния[d], Российская империя[d]
Колен	1943 ин 3 июньын(1943-06-03) (34 и)
Колымо вер	Краснотурьинск[d], Карпинск[d], Свердловск вел[d], Россий Совет Федератив Социализм Республик[d], Совет Социализм Республик-влак Ушем[d]
Страна	Российская империя[d]  Совет Социализм Республик-влак Ушем[d]
Тыршымаш алан	почеламутчо, актёр
Медиафайлы на Викискладе

Кого Октябрь революци сынгымыкы, атяжы комбедышты пашален, паянвла ваштареш ылын. 1921 ин атяжым кулаквла пуштыт. Тылыкеш кодшы, Совет власть жепын Йыван Кырла ышке корныжым мон: шымиаш школым пытарымыкыжы, Азаныштыш госрабфакыш тыменяш пырен. Азанышты 1926 и гыц 1929 и якте тыменьын.

1929—1931 ивлан Йыван Кырля Москваштыш кинематографи техникумыш ванжа. А 1931 ин тылык тетявлан вуйлатышышты Мустафан рольжым «Ӹлӹмӓшӹшкӹ путёвка» («Путёвка в жизнь») кинофильмышты пиш яжон мадеш, да тылец вара тыды цила тунымбалны палымы лин.

Кинематографи техникумым тымень пытарымыкы, Йыван Кырла Москваэш ылаш кодеш. Тыды «Восток-фильм» студишты пашам ыштен, 1934 ин «Наместник Будды» киношты снимаялтын.

Йыван Кырла — поэт-лирик, ышке ылымашыжым, шум шижмашыжым лыдышвлаштыжы анжыктен. Тенге тыды социализмым стройымы жепым улы кымлжы доно мактен.

Сернур школышты тыменьмыжы годымок (1927 ин) Йыван Кырля сылны шамакан литературым пиш яратен, тыдын шумжым айыртемынок поэзии шыпшын. Вара ышкеат лыдышвлам сираш тынгалын. 1931 ин «Ма ударный ылына» лыдыш сборникым Олык Ипай доно иквареш пецатлен лыктыт, 1932 ин — «Революцин юкшы доно мынь мыралтем ывыртем» лыдыш сборник, 1935 ин — «Шачмы кечы» лыдыш сборник. Цила сборниквлажым Москвашты пецатлалт лактыт.

22 иаш цилалан палымы эдем лин гынят, 28 и теммыкы, ылымаш гыц ордыжеш шагал кодын, а эче куд ишты совсемок ылымашым шуэн коден.

1937 ин Йыван Кырля Йошкар-Олашкы мынгеш толеш, Мары государственный театрышты пашам ышташ тынгалеш. Семня ылымашыжат пыжлен, ватыжы доно — Тамара Мельникова — айырлен.

Апрель тылзын 1937 ин Йыван Кырля «Онар» ресторанышты ылын. Тышты шиэдалмашыш участник семынь попазен. Шиэдалмыжы гишан тыдылан «За хулиганство» статьям пуэн кердыт ылын. Акситешыжы, аракам йумы велдык тыды юкын шамаквлам хытырен, кыдывлам ты вереман шайышташ ак яры ылын, седындон икманяр кечышты, йыдым, тыдын докы НКВД гыц эдемвла толыныт да контрреволюционный националистический организацин членжы семынь кычен кеныт. Йыван Кырлялан 10 им пуэныт, тыды 10 им Белобалтлагерьышты эртарышышлык ылын.

Кызытшы кечывла якте 111 страницан «дела» «на врага народа» документ перегалт кодын.

Лагерьышты Йыван Кырля мӱлӓндӹм капаен, шыргым йорен, угольым роэн. 3 июльын 1943 ин Йыван Кырля сталин лагереш колен.