Кашак, Лайош
Лайош Кашак (венгрлӓ: Lajos Kassák, шачын 21-шӹ мартын 1887-шӹ ин – колен 22-шы июльын 1967-шӹ ин) — венгр поэт, прозаик, артньык, эссеист, редактор, венгр авангардизмӹн теореткшӹ дӓ шукы вес йиш модерн йогымашвлӓн ӓтяштӹ.
| Кашак, Лайош | |
|---|---|
 | |
| Шочын | 1887 ин 21 мартын[1][2][3][…] |
| Шочмо вер | |
| Колен | 1967 ин 22 июльын[4][2][5][…] (80 и) |
| Колымо вер | |
| Страна | |
| Тыршымаш алан | почеламутчо, политик, артньык, кусарыше, журналист, архитектор, сирӹзӹ, рисовальщик, художник-график, эссеист |
| Шаблон:Wikidata gender switch | Клара Карпан[d][7] |
| Чап пӧлек да премий | |
 Медиафайлы на Викискладе | |
Лайош Кашакын (Лайос Кассáк) ӓтяжӹ паянжок ылде гӹнят, эргӹжӹм тымень лӓкшӹм ужнежӹ ылын. Но Лайош ӹшкежӹ изинекок столяр докы тыменяш кеӓ. Когорак лимӹкӹжӹ металлистеш тымень лӓктеш. Тӹ годымок революци шӱлӹшӓн йӹргецвлӓ донат пӓлӹмӹ лиэш. Изиш жеп эртӹмӹкӹ, тӹдӹ Вадывел Европышкы лӓктӹн кеӓ дӓ махань-шон пӓшӓвлӓм ӹштен, ӹлӓш тыменеш. Корнышты сӓрнӹмӹжӹ годым лыдшвлӓм сирен дӓ Венгриш газетвлӓш колтен шалген. Европышты каштмыжы годым, кунстын йогымашвлӓ доно пӓлӹмӹ лиэш, тенге тӹдӹн шӱмешӹжӹ кунст докы курымаш интересӹн тылипшӹ пижеш. Туан сӓндӓлӹкӹшкӹ пӧртӹлмӹкӹжӹ, тӹдӹ пӹтӓри заводвлӓштӹ пӓшӓлӓ, варажы лач кунстлан веле служаш тӹнгӓлеш. Тӹдӹ гӹц шалахай монгырышкыла анжышы, пролетариат эстетика докы лишӹл ылшы артньыквлӓн вуйлатышы лиэш.
Кашакын пӹтӓриш лыдыш погымжы 1915-шӹ ин "Вагнерӹн маскы дон эпос" (Éпосз Вагнер масзкйáбан) маналтеш. Авторитетӓн "Ниугатат" тӹдӹн талантжым цаклен, но ти поэт докы нигынамат лишемӓш цацыде. "А Тетт" дӓ "Ньугат" журнал лошты сӹлнӹшая дон кунст гишӓн кынамжы цаткыды полемикӓт ылын. 1918-шӹ ин шагалтымы Совет Республика годым, Кашак пиш активно кунст пӓшӓм ӹштен, но парти сирӹзӹн пӓшӓжӹ доно мадаш цаца- тидӹм ынгылен, варажы тӹдӹ революци монгыр гӹц карангеш. Революцим лаксыртымы паштек, Кашак тюрьмӓш вӓрештеш, ирӹкӹш лӓкмӹкӹжӹ Венӹш эмигрируя дӓ сӹлнӹшая пӓшӓжӹм ак коды. 1926-шы ин туан сӓндӓлӹкӹшкӹжӹ мӹнгеш толеш, но пролетариатын организацивлӓштӹ нигынамат пӓшӓм ӹштӹде. Тӹ жепӹн махань-шон журналвлӓш культура дӓ политика гишӓн эссевлӓм сирӓ.
Кашакын поэзиштӹжӹ экспрессионизмӹн, футуризмӹн дӓ дадаизмӹн кишӓвлӓ кайыт. Кыды лыдышыштыжы Витман дон Аполлинерӹн инфлуэнсӹм цаклаш лиэш. Поэт метрикӹм, ритмӹм, рифмӹм ӧрдӹжеш коден, лыдышвлӓжӹм сирӓ. Тенге гӹнят, нӹнӹ куштылгынок лыдалтыт. Лыдыш шамаквлӓ, шамаквлӓн группы дӓ образвлӓ гӹц погымы пӓшӓ ылеш- тидӹм Кашакын поэзиштӹ раскыдын ужына. Импрессионизм дон йугенд стильӹм анжалаш гӹнь, тӹштӹ махань-шон декоративне атрибутым ужына, Кашакын лыдышвлӓштӹжӹ пӓлдӹртӹмӹ атрибутвлӓм весӹ доно вашталташ нелӹ, кынамжы акат ли вӓк. Тенге сирен, Кашакын лыдышвлӓжӹ утла проставлӓ ылыт, манын ана керд. Ти проста ылмашты тамахань айон шӱлӹшӹжӹ шижӓлтеш. Йуж-кыды универсаливлӓн ынгылымаш: "кырык", "капка", "хала", "кӹцкӹ", "пӓшӓзӹ", "ӓнгӹр", "пӧрт" поэтӹн лыдышвлӓштӹжӹ библиштӹш тематикӹм вӓк ӓшӹндӓрӹктӓт.
Ажедмӓшвлӓ
тӧрлӓтӓш- ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 Lajos Kassak (нидерл.)
- ↑ Lajos Kassak (англ.) — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
- ↑ 4,0 4,1 Кашшак Лайош // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Lajos Kassak // Encyclopædia Britannica (англ.)
- ↑ https://www.moma.org/artists/3010 (англ.)
- ↑ Kassák Lajos halotti anyakönyvi bejegyzése // https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:S3HT-6PGT-V6?view=index&personArk=%2Fark%3A%2F61903%2F1%3A1%3A7F36-RSPZ&action=view