Dağ Maricesinin Sözlüğü / Кырыкмарла-туркла вики-лӹмдер (Горномарийско-турецкий вики-словарь)

§ Vikipedinin 17 Ekim 2010 tarihinde açılan Dağ Maricesi (Кырык марла Википеди) sürümüne ilk katkım 30 Ekim 2010 tarihinde Арбуз maddesine olmuş [Latince Citrúllus lanátus adını Citrullus lanatus olarak düzeltmişim]. O gün bu dille tanıştığım gündür. Yönlendirme ve kategoriler hariç açtığım ilk madde 18 Şubat 2011 tarihinde Абрикос olmuş ve kısa bir cümleyle (Роза йыхыш пушӓнгӹ) tanımlamışım. Bir gün sonra da Сирӹшӹ:Tsikma [Валерий Никандрович Аликов] (bu dili bana sevdiren adam budur) eksik kelimeyi tamamlamış (Роза йыхыш пырышы пушӓнгӹ), birkaç gün sonra da daha geniş bir tanımlama (şu anki hâli) yapmış. Benim bu vikideki başlama serüvenim böyledir.

§ En sonki katkımı 14 Kasım 2013 tarihinde yaptıktan sonra kendi sitem için yazılara yoğunlaştığım için 16 ay gibi uzunca bir süre ara verdikten sonra 15 Nisan 2015 tarihinde bir süreliğine geri döndüm. Döndüğümde 6900 olan sayfa sayısını iki ay içerisinde 10.000 sayfaya ulaştırıp sözünü tuttum ve geldiğim gibi de gidiyorum

§ 17 Nisan 2015 tarihinde açtığım bu sayfa ihmal ettiğim bir konu, fakat Yupikçenin Sözlüğünü tamamlayınca Dağ Maricesinin sözlüğünü de ortaya koyalım ki diğerleri de kullanabilsin.

§ Ural dillerinin Volga dilleri grubunda Mordvaca (Erzaca ve Mokşaca) ile birlikte yer alan Marice ya da Çeremisçe/Çirmişçe (chm = mhr & mrj) iki ayrı dil olarak gelişim gösterir. 2012 rakamlarına göre konuşanı 30.000 olan Dağ Maricesi ya da Batı Maricesi (mrj кырык мары йӹлмӹ [diğerinde olmayan harfleri: ӓ ӹ]) ile konuşanı 470.000 olan Ova Maricesi ya da Doğu Maricesi (mhr олык марий йылме [diğerinde olmayan harfi: ҥ]) arasında seçim yapmak gerekirse benim önceliğim Dağ Maricesinden yana olur. Oldu da zaten. Vikipedide en çok katkı yaptığım versiyonlar içinde ilk üç sırayı Türkçe (48.000), Dağ Maricesi (12.000) ve Ruandaca (11.000) alır. Ova Maricesi ile Vikipedi öncesi bir tanışmışlığım vardı, fakat Dağ Maricesini geniş biçimde ilk kez Vikipedi'de tanıdım. Günümüzde çoğu Ortodoks Hristiyan olsa da %5 kısmı Sünni Müslümandır. Mariler ya da Çeremisler nispeten en geç Hristiyanlaşan Fin-Ugur halkıdır ve günümüzde eski dinleri paganizmin etkileri hâlâ görülür. Marice üzerinde bölgedeki Türk dillerinin (Tatarca ve Çuvaşça) etkisi oldukça fazladır; Ova Maricesi üzerinde Tatarcanın, Dağ Maricesi üzerinde de Çuvaşçanın yoğun bir etkisi vardır. O yüzden bir Türkün (Türkiye ya da Türkiye dışı / Turkish or Turkic speakers) bu dili kavrayıp öğrenmesi oldukça kolaydır. Yok olmakta olan dillere karşı ilgim fazladır. O yüzden aşağıdaki sözlüğü serbestçe kullanılması için düzenliyorum.

ANA KAYNAK-1 А. А. Саваткова (2008), Словарь горномарийского языка. 2-е издание, переработанное и дополненное. Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 2008 {birinci baskı: 1981, Словарь горного наречия марийского языка}
ANA KAYNAK-2 marlamuter.com: Марийско-русский 10-томный словарь & dict.komikyv.ru: Большой марийско-русский словарь (Esas olarak Ova Maricesinin sözlüğü olsa da, kendisinden sonra Г. ve kendisinden önce Г.: olarak işaretlenenler Dağ Maricesidir)
А. С. Мурзаев (1940), Марийский (кырык марла) орфографический словарь
Древний мир истори (1945). Средний школын 5-6 классвлӓштӹ тыменьшӹ учебник. Редакторжы А[лександр] В[асильевич] Мишулин. К. И. Беляевын дӓ В. П. Семеновын перевод.
А. Л. Пустяков (2014), "К проблеме разграничения марийских и пермских топонимов в Ветлужско-Вятском междуречье". Вопросы ономастики 2014 №2 (17).]
Александр Пустяков (2011), Названия исчезнувших селений Республики Марий Эл (структурно-семантический и историко-этимологический анализ). Tartu Ülikooli Kirjastus
Народный танец горных мари «Тошты марла куштымаш» («Старинный горномарийский танец») шӱвыр (волынка) тӱмыр (барабан) шиялтыш (свирель) арвингӹ (дружка) ӹдӹргуньыр (подружка)
Oğuzhan Durmuş (2012), “Çuvaş-Mari Dil İlişkilerine Genel Bir Bakış I: (Çuvaşçanın Mariceye etkisi)”, Türk Moğol Araştırmaları Prof. Dr. Tuncer Gülensoy Armağanı, [2012], (Ed.) Bülent Gül, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara, s. 1-5.
Duygu Özge Demir (2013), "Mariler ve Mari Dili Üzerine Notlar [Notes on Maris and Mari language]". Tehlikedeki Diller Dergisi/Journal of Endangered Languages TDD/JofEL 2013 Yaz /Summer.

Genel Türkçe {ok} kuvvetlendirme edatı Maricede [±ak], [±ok] şekillerinde bulunmaktadır. Saarinen’e göre bu edat Çuvaş karakterlidir. (Durmuş 2012)

Belirtili isim tamlaması (genitive construction) ek ve yapı olarak Türkçeyle aynıdır:

tamlayan (dependent, modifier) için ilgi eki (genitive suffix) : -ин/ӹн

tamlanan (head, modified) için iyelik eki (possessive suffix) : -жы/жӹ/шы

ünlü (vowel, гласный) harflerden sonra:

-влӓжӹ (-ları/leri), пӓшӓжӹ (çalışması), территорижӹ (toprakları)

ünsüz (consonant, согласный) harflerden sonra:

авторжы (yazarı), профессоржы (profesörü), характержӹ (karakteri), романжы (romanı), вариантжы (), кугижӓтаржы (kraliçesi)

философшы (filozofu), йыхшы (sülalesi, cinsi), сатирикшӹ (), гуманистшӹ (), портретшӹ (portresi), президентжӹ (başkanı)

Tamlanan (singular 3 pers. possessiv. postfix)

SG -мыжы, -мӹжӹ : вӓрлӓнӹмӹжӹ

PL -мышты, -мӹштӹ : вӓрлӓнӹмӹштӹ

-влӓжӹ SG (-ları/leri)
-влӓштӹ PL (-ları/leri)
йӹлмӹжӹ -ın/in dili
йӹлмӹштӹ -ların/lerin dili
романвлӓн авторышты (romanlarının yazarı)
романын авторжы (romanının yazarı)
лыдын нелӹцшӹ ördeğin ağırlığı
лыдывлӓн нелӹцӹштӹ ördeklerin ağırlıkları
кеквлӓн пынышты kuşların tüyleri
нӹнӹн ареалышты (onların bölgeleri)

case	suffix	question words	animate	inanimate
nominative	-	Dağ кӱ/ма Ova кӧ/мо (who/what)	Ova йоча (a child; subject)	Ova ял (a village; subject)
genitive -[n]ın/in/un/ün	Ova -(ы)н	Dağ кӱн/ман Ova кӧн/мон (whose/what's)	Ova йочан (of a child)	Ova ялын (of a village)
dative -[y]a/e	Ova -лан	Dağ кӱлӓн/малан, малын Ova кӧлан/молан (to whom/to what,why)	Ova йочалан (to a child)	Ova яллан (to a village)
accusative -[y]ı/i/u/ü	Ova -(ы)м	Dağ кӱм/мам Ova кӧм/мом (whom/what)	Ova йочам (a child; object)	Ova ялым (a village; object)
comitative -[y]la/le	Ova -ге	Ova кӧге/моге (with whom/with what)	Ova йочаге (with a child)	Ova ялге (with a village)
comparative -ca/ce/ça/çe	Ova -ла	Ova кӧла/мола (like who/like what)	Ova йочала (like a child)	Ova ялла (like a village)
inessive -da/de/ta/te	Ova -(ы)ште/(ы)што/(ы)штӧ	Dağ кышты Ova кушто (where)	-	Ova ялыште (in a village)
illative -[y]a/e	Ova -(ы)шке/(ы)шко/(ы)шкӧ, -(ы)ш¹	Dağ кышкы Ova кушко/куш (where to)	-	Ova ялышке/ялыш (to a village)
lative -[y]a/e	Ova -ш/еш/эш	Ova кушан (where to)	-	Ova ялеш (into a village)

Conjugation of улаш (Ova) ылаш (Dağ) – *to be* – in the indicative mood
Person	Present (positive)	Present (negative)	1st preterite (positive)	1st preterite (negative)	2nd preterite (positive)	2nd preterite (negative)
1st sg.	Ova улам (I am) -im/ım/um/üm	Ova омыл (I am not) değilim	Ova ыльым (I was) -dim/dım/dum/düm	Ova шым лий (I was not) değildim	Ova улынам (I was)	Ova лийын омыл (I was not)
2nd sg.	Ova улат (You are) -sin/sın/sun/sün	Ova отыл (You are not) değilsin	Ova ыльыч (You were) -din/dın/dun/dün	Ova шыч лий (You were not) değildin	Ova улынат (You were)	Ova лийын отыл (You were not)
3rd sg.	Ova уло (улеш) (He/she/it is) (-dir/dır/dur/dür)	Ova огыл (He/she/it is not) değil(dir)	Ova ыле (He/she/it was) -di/dı/du/dü	Ova ыш лий (He/she/it was not) değildi	Ova улмаш(ын) (He/she/it was)	Ova лийын огыл (He/she/it was not)
1st pl.	Ova улына (We are) -iz/ız/uz/üz	Ova огынал ~ онал (We are not) değiliz	Ova ыльна (We were) -dik/dık/duk/dük	Ova ышна лий (We were not) değildik	Ova улынна (We were)	Ova лийын огынал (We were not)
2nd pl.	Ova улыда (You are) -siniz/sınız/sunuz/sünüz	Dağ ада ыл ~ адал Ova огыдал ~ одал (You are not) değilsiniz	Ova ыльда (You were) -diniz/dınız/dunuz/dünüz	Ova ышда лий (You were not) değildiniz	Ova улында (You were)	Ova лийын огыдал (You were not)
3rd pl.	Ova улыт (They are) (-dir[ler]/dır[lar]/dur[lar]/dür[ler])	Dağ агылеп Ova огытыл (They are not) değil(ler)	Ova ыльыч (They were) -diler/dılar/dular/düler	Ova ышт лий (They were not) değillerdi, değildiler	Ova улыныт (They were)	Ova лийын огытыл (They were not)

The first preterite is used to express observed, recent actions

The second preterite is used for actions that are in the more-distant past

Negation in Mari uses a 'negative verb':

Person	Indicative present	Imperative present	Desiderative present	Indicative first preterite
1st sg.	Dağ агым Ova ом ~ огым я не	-	Ova ынем	Ova шым
2nd sg.	Dağ агыт Ova от ~ огыт ты не	Ova ит	Ova ынет	Ova шыч
3rd sg.	Dağ агеш Ova огеш ~ ок он не	Ova ынже	Ova ынеж(е)	Ova ыш
1st pl.	Dağ ана ~ агына Ova огына ~ она мы не	-	Ova ынена	Ova ышна
2nd pl.	Dağ ада ~ агыда Ova огыда ~ ода вы не	Ova ида	Ova ынеда	Ova ышда
3rd pl.	Dağ агеп Ova огыт они не	Ova ынышт	Ova ынешт	Ova ышт

ben [я] Dağ мӹнь Ova мый
sen [ты] Dağ тӹнь Ova тый
o [он, она, оно] Dağ тӹды Ova тудо
biz [мы] Dağ мӓ Ova ме
siz [вы ] Dağ тӓ Ova те
onlar [они] Dağ нӹны Ova нуно


А	Ӓ	Б	В	Г	Д	Е	Ё	Ж	З	И	Й	К	Л	М	Н	О	Ӧ	П	Р	С	Т	У	Ӱ	Ф	Х	Ц	Ч	Ш	Щ	Ъ	Ы	Ӹ	Ь	Э	Ю	Я

а	ӓ	б	в	г	д	е	ё	ж	з	и	й	к	л	м	н	о	ӧ	п	р	с	т	у	ӱ	ф	х	ц	ч	ш	щ	ъ	ы	ӹ	ь	э	ю	я

Ünlüler

	ince		orta	kalın
	düz	yuvarlak	düz	düz	yuvarlak
dar	и /i/ i	ӱ /y/ ü			у /u/ u
orta	е /e/ e	ӧ /ø/ ö	ӹ /ə/ ı	ы /ɤ/ ə	о /o/ o
geniş	ӓ /æ/ ä			а /ɑ/ a

А тӧрлӓтӓш

авалянаш emeklemek
аваха 1. kupula (kayıngiller familyasından ağaçların meyve kabuğu) [плюска, шелуха (орехов, зёрен)]; 2. [гроздь, кисть (ягод, других мелких плодов)]
авызи çapaçul, pasaklı, kılıksız
авыре : авыре гӹц кеаш, авыре кеаш, авыре нӓлӓш § авыре гӹц кеӓш bitmek, bitkin olmak, halsiz düşmek, kuvvetten düşmek, zayıflamak; авыре кеӓш gücünü yitirmek, kaybetmek; авыре нӓлӓш gücü kırılmak; bıkmak, usanmak
Австрали Avustralya; Австралин Avustralya'nın; Австралин йолажы Avustralya bayrağı
Австри Avusturya; Австрин Avusturya'nın; Австрин йолажы Avusturya bayrağı; Австриштӹ Avusturya'da
автоматизируйымаш otomasyon, otamatikleştirme
автоматизируяш otomatikleştirmek
агитируяш propaganda yapmak
адресуяш adına/adresine göndermek
адыгла Batı Çerkesçesi
ажак dul § ажак мары dul adam; ажак вӓтӹ dul kadın
ажедӓш 1. göstermek; işaret etmek 2. getirmek, kazandırmak, vermek
Азан Kazan (Tataristan'ın başkenti) [Казань]
азаш azmak, kudurmak, öfkelenmek
аздараш [1. привлекать, привлечь, влечь, манить, притягивать к себе; 2. соблазнять, соблазнить; побуждать, побудить, вызвать желание, охоту что-н. сделать] § аздарен шӹндӓш [увлечь, завлечь, заставить переступить, перейти пределы чего-нибудь дозволенного, соблазнить до предела]
Ази Asya; Азин Asya'nın; Азиштӹ Asya'da; Азиштӹш Asya'daki
аймылташ yolunu şaşırmak, yolunu kaybetmek; yolu şaşırmak, yolu şaşırtmak
аймылтылаш zikzaklar yapmak, manevralar çevirmek; engellerden kaçınarak zikzak yapıp gitmek
айо bayram; (kültürel ya da dini) kutlama; parti § шачмы кечӹ айо doğum günü partisi, чӓй йӱмӹ айо çay partisi
айоланаш bayram yapmak, kutlamak
айыл kolan (< Tatarca ayıl аел)
айымаш [celebration]
акситӹ eksiklik, yeterli gelmeme
активизируяш etkinleştirmek, aktifleştirmek
акъяры 1. eksiklik, yeterli gelmeme; 2. fena, aksi kötü
ала ala, alaca
ала лӹпӹ ala kelebek [пёстрая бабочка]
алавӓрӓш çakır (Accipiter gentilis)
алави aldatan, hilekâr, düzenbaz, yalancı
алагек alakarga (Garrulus glandarius); алагекӹн alakarganın
алаготи 1. pasaklı (çocuk) 2. aldatan, yalancı
аламас eskiden (üstü başı) kirli, çamurlu, pasaklı
алаша enenmiş at
алтаца 1. (derideki) su kabarcığı 2. su kabarcıklı, su kabarcıklarıyla kaplı [1. мозоль, волдырь; 2. мозолистый, покрытый мозолями] (Elimdeki V.G. Şçerbinin'in Rusça-Türkçe sözlüğünde мозоль için "nasır" denmiş, ama vikipedide кожная мозоль "blister" için kullanılmış, волдырь karşılığı olarak Şçerbinin "su kabarcığı" vikipedi ise "urtica" anlamını vermiş)
алтацан su kabarcıklı, su kabarcıklarıyla kaplı [мозолистый, в мозолях]
алтацангаш [мозолиться, намозолиться]
алык мары йӹлмӹ Ova Maricesi, Ova Mari dili
алыкмарла ~ алык марла Ova Maricesi, Ova Mari dilinde
Аляска Alaska; Аляскын Alaska'nın
амашкек çıvgın (Phylloscopus collybita)
амбылцаш eskiden uzanmak
амбылцы eskiden [складки на сукне (холсте) от вытягивания]
амишвлӓ Amişler
амыж saz (Scirpus); kamış [камыш]
анализируяш çözümlemek, tahlil etmek, analiz etmek
анатоми anatomi; анатомижӹ anatomisi
анаш ışgın vermek, filiz sürmek, dal salmak
англ йӹлмӹ İngilizce, İngiliz dili
англла İngilizce, İngiliz dilinde
ангыргаш kömür çarpmak, kömür başa vurmak
андыж andız otu (Inula helenium)
анеш tersine, aksine, bilakis
анзыл ön
анзылны font
апай sağır dilsiz
арава I. 1. at arabası [телега] 2. araba yükü [воз] [Ova Maricesi: орва]
арава II. teker, tekerlek [колесо] [Ova Maricesi: орава]
арангыж eskiden güvey, damat § --- армары
арашӹнгӓ sinek [муха (всякая)] (Ova Maricesi: орашыҥа)
арвӓтӹ gelin
аргек çamurcun (Anas crecca); аргекӹн çamurcunun § ошаргек çıkrıkçın (Anas querquedula)
арик-сурик saçma-sapan
арлаш ayılmak
арлу söve
арлык salkım
армары güvey, damat; yeni evli
армыж hantal
артем [слега (на соломенных крышах, на стогах)]
артньык sanatçı (художник)
аршынпанды arşın
ас I. eskiden uzunluk
ас II. günümüzde as pilot
атан 1. eskiden [голубчик, милый]; 2. [при выражении сожаления, досады]
Атланти океан Atlas Okyanusu
Африка Afrika; Африкыштыш Afrika'daki
ачыла böğür sancısı
аярлӹпӹ uğurböceği (Coccinellidae)

Ӓ тӧрлӓтӓш

ӓ 1. [вопрос; передаётся частицей да]; 2. [эмоционально-экспрессивное значение; передаётся частицей а]
ӓ-ӓ-ӓ eee (bebek sallama ünlemi)
ӓвӓ anne, ana; dişi; ӓвӓжӹ annesi, anası; dişisi; авӓжӹн dişisinin [мать (приветливое обращение мужа к жене)]
ӓвӓ вел üvey anne, üvey ana
ӓвӓ кек dişi kuş
ӓвӓ-ӓтя ana-baba, ebeveyn
ӓвӓви kancık (kadın) [сука (о женщине лёгкого поведения)]
ӓвӓвын kuş yavrusunun tüyleri
ӓвӓвӹрцӹ çavdar mahmuzu (Claviceps)
ӓвӓгӓштӓ tavan kirişleri [матица, потолочная балка]
ӓвӓдӹмӹ öksüz
ӓвӓлткӓлӓш kapmak, kavramak, yakalamak
ӓвӓлтӓш kucaklamak
ӓвӓлтӹмӓш kucak(lama) [объятие (пламенем)]
ӓвӓнгӓш 1. anneleşmek, anne olmak; (adam) karılaşmak; 2. patates çillenmek
ӓвӓрок toprakaltı [подпочва, грунт]
ӓвӓсир eski nehir kıyısı [правый высокий берег реки]
ӓвӓыржа çavdarmahmuzu (Claviceps), rastık (Ustilago tritici)
ӓви anne, ana (мама; обращение детей к матери, невестки к свекрови, зятя к тёще)
ӓвӹк [лёгкий хлопок в игре в волки]
ӓдӹр [предмет, инструмент, вещь, составляющие принадлежность какой-либо области материального быта]
ӓзӓ bebek, çocuk, uşak
ӓзӓгуды plasenta, eş, son
ӓзӓлык meyve
ӓзӓн [с ребёнком, имеющий ребёнка]
ӓзӓ шӹрӓш irmik
ӓзӹр kerpeten, kıskaç
ӓзӹрен 1. ölüm 2. şeytan, kötü kişi
ӓзӹренлӓнӓш [зловредничать; злодействовать; дурачиться]
ӓй [I. част. выражает вопрос; передаётся частицами неужели, разве; II. межд. эй (возглас, которым окликают или подзывают кого-либо)]
ӓйӓкӓ kıvrım, kavis (nehir), dönemeç (yol)
ӓйӓлтӓш eğilmek, bükülmek, kıvrılmak
ӓйӓш eğmek, bükmek, kıvırmak
ӓйӹк büküm, kıvrım, kavis, dönemeç
ӓйӹкӓлӓш 1. eğriltmek, eğmek, çevirmek, döndürmek; 2. bükmek, katlamak [1. изгибать, сгибать, поворачивать 2. перен. перегибать, допускать крайность 3. перен. гнуть (вести речь к определённой цели)]
ӓйӹкӓн [со сгибом, изгибом, поворотом]
ӓйӹнӓлтӓш eğilmek, bükülmek, kıvrılmak
ӓйӹнӓш eğilmek, bükülmek, kıvrılmak
ӓйӹнӹлӓш eğilmek, bükülmek, kıvrılmak
ӓк fiyat
ӓкӓ abla; küçük teyze, hala
ӓкӓк-шоляк kardeşler
ӓкӓк-шыжарак bacı, abla, kız kardeş
ӓкӓн değerli, kıymetli
ӓкдӹмӹ paha biçilmez
ӓки [обращение младших к своим старшим сёстрам и младшим тёткам по матери и отцу и вообще к старшим женщинам моложе матери и отца]
ӓклӹшӹ erbap, bir şeyden iyi anlayan
ӓл [давай]
ӓлӓй --- ӓл
ӓлдӓ [давайте]
ӓлдӓдӓ --- ӓлдӓ
ӓлдок --- ӓлдӓ
ӓлмӓдӓ --- ӓлдӓ
ӓлок --- ӓл
ӓлӹмӓ --- ӓл
ӓль ~ ӓльӹ veya, ya da
ӓльӹ --- ӓль
ӓляк iftira; ihbar mektubu, curnal
ӓляклӓнӓш iftira etmek, dedikodu yapmak, gammazlamak
ӓляклӓш iftira atmak, yıpratmak; ihbar etmek, gammazlamak
ӓляклӹмӓш iftira atma
ӓляксӹ iftiracı; ihbar eden, gammaz
ӓм küf [плесень (на жидких пищевых и непищевых веществах)]
ӓмӓл sebep, neden
ӓмӓлӓш eskiden uydurmak, icat etmek, hileye/kurnazlığa başvurmak, kolay yollarını aramak
ӓмӓш küflenmek
ӓмӹктӓш küflendirmek
ӓмӹрт kara çaylak (Milvus migrans)
ӓн ahır ambarı [овин]
ӓнӓш eskiden [мера земли в треть десятины]
ӓнг delik, ağız, boğaz, namlu
ӓнгӓ arazi şeridi
ӓнгӓ-йӹрӓн [1. обрабатываемая земля; участок, надел земли; 2. полевой]
ӓнгӓлтӓш 1. dayamak; 2. bastırmak; 3. takmak, giymek; 4. vurmak [1. опирать, опереть; упирать, упереть; 2. прикладывать, приложить; 3. надевать, надеть; накидывать, накинуть; 4. ударять, ударить]
ӓнгӓлтӹлӓш 1. dayamak; 2. bastırmak
ӓнгӓлтӹш dayanak; destek
ӓнгӓлтӹшпанды âsa, kalın baston, dayanarak yürüme değneği [посох, трость]
ӓнгӹр dere, küçük ırmak
ӓнгӹрӓлтӓш 1. vurmak; 2. çelme takmak [1. ударять, ударить; 2. ставить, поставить подножку]
ӓнгӹремшӹ örümcek (Araneae) § --- ӓпшӓтӓнгӹремшӹ, вӹд ӓнгӹремшӹ
ӓнгӹсӹр dar
ӓнгӹсӹремӓш daralmak
ӓнгӹсӹремдӓш daraltmak
ӓндӓльӹ [тонкое прозрачное кружево типа вуали]
ӓнис bir elma çeşidi [анис]; dereotu (Anethum graveolens) [anason değil!]
ӓнис шуды Frenk kimyonu (Carum carvi) [дикий тмин, дикий анис, полевой анис]
ӓнпичӹ 1. eskiden harmanlar, harman yeri; 2. günümüzde sebze bahçesi
ӓньти eskiden 1. kâfir (Hristiyanlara göre); 2. muhalif, karşıt, kindar [1. неверующий (по мнению суеверных людей) 2. противник, ненавистник]
ӓнят [1. предположение; передаётся вводными словами возможно, может быть; 2. сомнение, передаётся выражением едва ли, вряд ли]
ӓпӓмӹж eskiden (haddinden) fazla, çok
ӓптӓн horoz; ӓптӓнӹн horozun
ӓптӓнӓш yavru horoz, celfin
ӓптӓнлӓнӓш horozlanmak, diklenmek
ӓптӹртӹлӓш engellemek, engel olmak
ӓптӹртӓш 1. engellemek, engel olmak; 2. kısıtlamak, daraltmak
ӓпшӓ eskiden avanak
ӓпшӓтӓнгӹремшӹ uzun bacaklı örümcekler (Opiliones)
ӓпшӓт demirci; nalbant
ӓпшӓткек çıvgın (Phylloscopus collybita)
ӓпшӓткуды demirci dükkânı
ӓпшӓтлӓш demircilik yapmak
ӓр eskiden [лужа после весеннего разлива]
ӓрӓкӓ şarap, votka, rakı
ӓрӓл [болячки, небольшие ранки на коже]
ӓрӓлӓндӓрӓш [дать распространяться, воспаляться (о болячках)]
ӓрӓлӓнӓш [1. распространяться, распространиться, раздражаться, раздражиться, осложняться, осложниться (о болячках); 2. перен. усиливаться, становиться сильнее (о явлениях природы, чувствах и т д.)]
ӓрӓлтӓш ödünç almak, borç almak
ӓрӓн sürü
ӓрӓш I. almak, tutmak; ödünç almak; almak, aktarmak, benimsemek [Ova Maricesi: араш]
ӓрӓш II. çevresini sarmak, ortaya almak, çevirmek, kuşatmak, çembere almak [Ova Maricesi: авыраш]
ӓрвӓ başak samanı, kesmik [мякина]
ӓрвӓгуды başak samanlığı
ӓрвӹль grup, kalabalık, çete
ӓргем çile ipi, kangal [1. моток ниток 2. сеть, паутина (о безвыходном, сложном положении)]
ӓргӓлтӓш [I. обхватить, обнять; II. путаться, запутываться, запутаться]
ӓргӹлӓш 1. (ağ) örmek 2. mekik dokumak
ӓргӹсӓлтӓш karışmak, dolaşmak
ӓрен eskiden her sefer, her defa, her yıl
ӓрештӹлӓш [1. окружать; 2. задерживать; 3. загораживать собой; 4. мешать, не давать возможности делать]
ӓрлӓн avurtlak (Cricetinae altfamilyasından hamster benzeri kemirgenler)
ӓрньӹ [широкий кузовок из бересты с невысокой стенкой]
ӓрня hafta
ӓрнягечӹ cuma
ӓрнялык haftalık (ücret)
ӓрняӓш (bir) haftalık
ӓрсӹк eskiden bez parçası, kumaş parçası
ӓртӓм erdem, yetenek, yapabilme, güç, kudret
ӓртӓмлӓнӓш inat etmek
ӓртньӹ [1. воробы 2. крутящаяся подставка для развешивания одежды]
ӓршӓш buket, çelenk
ӓршӓшлӓш buketlemek, buket, demet, çelenk yapmak
ӓрӹмеш borç, kredi
ӓрӹп eskiden [вредитель волос]
ӓткӓлӓш eskiden [1. осиливать, пересиливать кого-либо (в борьбе) 2. чистить, очищать 3. извлекать рыбу, птицу из сетей]
ӓтмӓ [I. намёт; II. перепонка на лапах]
ӓтӹ kapkacak
ӓтӹдер mutfak kapları
ӓтя baba § ӓтяжӹ babası
ӓтя-ӓвӓ anababa, ebeveyn
ӓтявел üvey baba
ӓцӓлӓш eskiden [нянчиться, ухаживать за кем-либо]
ӓш hafıza, bellek
ӓшлӓм eskiden [помощь, бесплатная коллективная работа]
ӓшнӓш geçindirmek, beslemek; tutmak, bulundurmak
ӓштӓлтӹктӓш hatırlatmak
ӓштӓлтӓш hatırlamak; hatırına gelmek
ӓштӹмӓш hatıra, anı
ӓштӓш hatırlamak
ӓштӹктӓш hatırlatmak
ӓшӹк [мат (из соломы или камыша)]
ӓшӹндӓрӓлтӓш hatırına gelmek
ӓшӹндӓрӓш ?
ӓшӹндӓрӹлӓш hatırlamak
ӓшӹндӓрӹмӓш hatıra, anı

Б тӧрлӓтӓш

§ Dağ Maricesinin kendi öz sözleri b (б) harfiyle başlamaz; B harfiyle başlayan Ova Maricesindeki sözlerin Dağ Maricesindeki karşılıkları daha çok p (п) ya da m (м) harfiyledir.

Балти тангыж Baltık denizi
Белорусси Beyaz Rusya
биографи biyografi; биографижӹ biyografisi
Болгари Bulgaristan; Болгарин Bulgaristan'ın
Босни дон Герцеговина Bosna Hersek
Бразили Brezilya; Бразилин Brezilya'nın
Брунейӹн йолажы
буквавлӓ harfler

В тӧрлӓтӓш

вагы levye, kaldıraç, manivela
вагылташ (ağaç kabuğu, deri) kavlamak, soyulmak
вадангаш küflenmek, küf tutmak, küfle kaplanmak, (yiyecek) bozulmak
вадар meme
вадеш akşamleyin, akşam vakti
вадны dün akşam
вады akşam
вадывел batı; вадывелнӹшӹ
вадынек [с вечера]
важ kök; важым колташ yerleşmek, yurtlanmak, kök salmak
важан köklü
важангаш köklenmek
важар [кривослойные, свилеватые волокна на дереве]
важик çatal (ağaç, yol)
важло [промежность (ног, пальцев)]
важылаш sıkılmak, çekinmek, yüzü tutmamak; mahcup olmak, utanmak
важылдымы yüzsüz, utanmaz
важылмаш sıkılma, çekinme; utanç, ayıp
важылтараш utandırmak, mahcup etmek, bozmak
важын çatal (sıfat)
важынкапшангы kulağakaçan (Dermaptera türleri)
важынпанды domuz boyunduruğu [ярмо, рогатка; надеваемая на шею свиньям]
важынпарня [неумейка, неумёха]
вазалаш 1. üşüşmek 2. güneş ufukta kaybolmak 3. çok sayıda üremek, çoğalmak
вазалтараш [расположить, разместить]
вазалташ düşmek
вазаш I. (sular) inmek, azalmak; II. mevki sahibi olmak, göreve başlamak
вазем taşkın yer, subasar yer
вакташ 1. (ağaç kabuğunu) soymak; 2. (ağacın dallarını) temizlemek; 3. eskiden damla(t)mak, sızmak; 4. dövmek, dayak atmak
валаш inmek, aşağı gitmek
валгалтараш aydınlatmak, ışık vermek
валгалташ ışımak, ışıldamak, ışık saçmak
валгалтмаш aydınlatma
валган tonla, tonlu, (renge) çalar
валгы ton, renk tonu
валгыды aydınlık, parlak,; açık (renk); aziz (свӓтӧй)
валгыдын aydınlık, parlak; karanlık basmadan; açık seçik
валташ indirmek § валтен кодаш (attan, arabadan, gemiden, uçaktan) indirmek; валтен колташ indirmek; валтен пуаш indirmek, çıkarmak, almak; валтен шагалташ indirmek; валтен шуаш düşürmek; валтен шӹндӓш indirmek
ванды [ванда; род большой верши, морды из лоз для ловли рыб в ярах и омутах]
ванжак geçit
ванжаш geçmek; aşmak § ванжен кеӓш [перейти]
варашӓвӓ analık, üvey ana
варашӓтя babalık, üvey baba
варашы 1. geç 2. son 3. bir sonraki; ikinci
варгынзаш (bas bas) bağırmak
вариант varyant, varyasyon, versiyon; вариантжы varyantı
ватваштыр [удилище вместе с крючком]
вацак ocak; demirci ocağı [1. очаг, горнушка; устройство для разведения огня под котлом 2. горн; кузнечный очаг с мехами и поддувалом для накаливания металла]
вачкы (üstü açık) fıçı [кадка, кадушка]
вашт [1. нар. 1) насквозь 2) разг. сильно, очень 3) полностью, до конца, совсем 4) далеко; на большое расстояние 2. посл. выражает: 1) направление до какого-либо предела; передаётся предлогами вплоть до, до самого 2) направление сквозь что-либо; передаётся предлогами через, сквозь]
вашталтшы bulaşıcı (hastalık)
вашталтышла nöbetleşe, münavebe ile, vardiya hâlinde
вашташ geçirmek, nakletmek, aktarmak
ваштылалаш gülümsemek; alaycı/alayla gülümsemek
ваштылаш 1. gülmek 2. alay etmek
ваштылмаш 1. gülme, gülüş 2. gülümseme 3. alay
ваштылмы 1. gülme 2. alaycı gülme
ваштылташ güldürmek
ваштылтыш 1. gülme 2. alay konusu
ваштыр 1. ince esnek dal; sorgun, sorkun (söğüt dalı); metal çubuk 2. tel [1. прут 2. провод, проволока]
ваштыршуды kandıraotu (Calamagrostis)
ваштыршукш telkurdu (Elateridae familyasından böceklerin kurdu)
вӓйӓ [оторочка, кайма]
вӓк [выражает усиление; передаётся частицей даже]
вӓкш değirmen § вӓкш пӱӓ 1. büğet, bent 2. değirmen göleti; вӓкш хоза değirmenci
вӓкшӓш sermek, yaymak; döşemek
вӓкшӹш yatak, döşek; kundak (bezi)
вӓкӹ buzda açılmış delik
вӓл ... mı/mi/mu/mü? [1) вопрос, передаётся частицей ли 2) усиление; передаётся частицей же 3) предположение; передаётся вводн.сл. наверно, быть может]
вӓпш balık ağı [1. сеть рыболовная 2. тенета; приспособление для ловли зверей из натянутой сети]
вӓр yer [место] § вӓрӓн-вӓрӹшкӹ yerli yerine; вӓрӹн-вӓре ~ вӓрӹн-вӓрӹн yer yer; вӓре [выражает место; передаётся сочетаниями в каком-либо месте]; вӓре-вӓре [местами, в разных местах, вразброс]
вӓрӓ sırık [шест, жердь] § -- палшык вӓрӓ [бастрык], ымыла вӓрӓ [шест для хмеля]
вӓрӓнгӓш yerleşmek; kurulmak
вӓрӓнгдӓш yerleştirmek; düzenlemek; koymak
вӓрӓш I. yırtıcı kuş, atmaca, doğan (Accipiter & Falco) § вӓрӓш нер atmaca/doğan gagası; вараш пӹжӓш atmaca/doğan yuvası § --- алавӓрӓш, изи вӓрӓш, калявӓрӓш ~ каля вӓрӓш, колвӓрӓш, тыльдивӓрӓш, цӹвӹ вӓрӓш
вӓрӓш II. karıştırmak, katmak, birleştirmek
вӓргӹ böbrek; эдемын вӓргӹжӹ insan böbreği § вӓргӓн [имеющий почки, с почками]
вӓремӓш yerleşmek
вӓремдӓш yerleştirmek
вӓрен пуаш karıştırmak, karmak
вӓреш yerine geçirme, yerine koyma
вӓрештӓрӓш 1. isabet ettirmek, (hedefi) vurmak 2. (zor) ayırmak 3. cezalandırmak
вӓрештӓш 1. yakalanmak, tutulmak; düşmek 2. bulunmak
вӓркӹнзӹктӓш midesi bulanmak
вӓрлӓнӓш yerleşmek, kurulmak
вӓрлӓнӹшӹ yerleşen, kurulan
вӓршӓкӓ bataklıktaki küçük toprak tümseği
вӓскӓ I. kiler [клеть, кладовая (под одной крышей с домом)] II. eskiden [компаньон при ловле рыбы сетью]
вӓтӓк-марак karı koca
вӓтӹ karı, evli kadın; bayan § вӓтӓн karının, evli kadının; вӓтӹ-мары karı koca § --- ажак вӓтӹ, арвӓтӹ, енгӓвӓтӹ; караквӓтӹ
вӓтӹгӹне sütleğen (Euphorbia)
вӓш ~ вӓш-вӓш karşılıklı olarak, birbirini, birbirlerini
вӓшӓк [остатки чего-нибудь на посуде, одежде (от съеденного, выпитого, переложенного, перелитого), ополоски, объедки]
вӓшкӓӥӓш idaresiz kullanmak
вӓшкӓш acele etmek
вӓшке yakında, çok geçmeden, kısa zamanda
вӓшкен acele olarak, ivedilikle, acele acele
вӓшкӹктӓш acele ettirmek
вӓшкӹмӓш acele (isim)
вӓшкӹшӹ aceleci; telaşlı § вӓшкӹшӹ ӹдӹрӓмӓш telaşlı kadın [торопливая, суетливая женщина]
вӓшлӓ birbirini, birbirlerini
вӓшлиӓлтӓш rastlanmak
вӓшлиӓлтшӹ rastlanan § Европышты шӹрен вӓшлиӓлтшӹ кол Avrupa'da sık rastlanan balık
вӓшлимӓш rastlama; karşılaşma
вӓшлиӓш 1. raslamak, rastlamak; karşılamak 2. raslaşmak, rastlaşmak; karşılaşmak
вӓшлиэдӓш defalarca raslaşmak, rastlaşmak; defalarca karşılaşmak
ведӹрӓ kova [ведро] § нӹллӹ ведӹрӓ kırk kova
ведӹрӓӓн [1. с ведром, вёдрами 2. ведёрный; вместимостью в одно ведро] § кым ведӹрӓӓн [трёхведёрный]
век yüzyıl, asır [век, столетие]
векаш yüzyıllık, asırlık, uzun ömürlü
векӹ [выражает направление действия; передаётся словами в сторону кого-чего-либо, к кому-чему-либо]
велӓ : тыгыр велӓ [только в рубашке (платье)], шавыр велӓ [только в шабуре]
велнӹ yan, taraf [выражает место действия; передаётся сочетаниями в стороне, на стороне кого-чего-либо] § вургымла велнӹ sağ yan, sağ taraf; шалахай велнӹжӹ sol yanı, sol tarafı
велӹк [остатки, ополоски от еды]
Венгри Macaristan; Венгрин Macaristan'ın; Венгриштӹ Macaristan'da
вепсвлӓ Vepsler
вепслӓ Vepsçe, Veps dilinde
вербуялташ toplanmak [возвр. вербоваться, завербоваться]
вербуяш (işçi, taraftar) toplamak [вербовать, завербовать кого-либо куда-либо]
веремӓ zaman [время; пора]
веремӓн zaman zaman [временами]
веремӓн-веремӓн zaman zaman [временами, изредка]
верны doğrusu [правда, в самом деле]
верный doğru, güvenilir, güvenşi, emin [верный, надёжный, истинный]
верстӓйӓш 1. sayfa bağlamak [верстать, сверстать] 2. tazmin etmek [возмещать, возместить]
вертюшка [вертушка; легкомысленная ветреная женщина]
вертяш kendi keyfine göre çekip çevirmek [распоряжаться по своей прихоти] [< Rusça вертеть]
вес diğer, başka, sonraki
вильӹ kambiyum
вим beyin [мозг] § вуй вим beyin [головной мозг]; ? лу вим ilik, kemik iliği [костный мозг]

?*вирӹк [? пирӹк] ispinoz § алавирӹк dağ ispinozu (Fringilla montifringilla), ыжарвирӹк florya (Chloris chloris)

витӓ ahır, ağıl, hayvan barınağı [хлев]
вишкӹр kızıl boyunlu batağan (Podiceps grisegena)
водьвлӓ Votlar
вольык [скот, скотина]
врач doktor
вуй baş, kafa § вуй вим beyin
вуй ти baş biti (Pediculus humanus capitis)
вуйвӧртем [анат. вихор; место на голове у человека и животных, где волосы или шерсть от природы образуют пучинку, круговорот]
вуйвындаш tepe [анат. макушка]
вуйгалашка kafatası [череп]
вуйгарка kafatası boşluğu [черепная коробка] en:Cranial cavity
вуйдӹвӹл eskiden saç tarama; saç (biçimi/modeli) [причёска]
вуйдымы 1. başsız; 2. kafasız, akılsız, anlayışsız, budala, aptal
вуйжыр biz (bir tür tığ, bir tür çuvaldız)
вуйжырнер orman tırmaşık kuşu (Certhia familiaris)
вуйлатышы baş, başkan
вуйхала başkent; вуйхалажы ~ вуйхалыжы başkenti
вуйшамак başlık; manşet [заголовок]
вуйын [головой (концом и т.п.)]
вуйын-вуйстык baş aşağı
вуйын-вуйын tek tek, ayrı ayrı
вуйын-пачын 1. takla atarak 2. paldır küldür
вулны kalay
вургымла sağ § вургымлашты sağdaki
вурс çelik [сталь]
выльдырцан ~ выльдырцы bıldırcın (Coturnix coturnix)
выргем giysi, giyecek
выргем ти giysi biti, elbise biti (Pediculus humanus corporis)
выргемӓн [с одеждой, в одежде]
выргемӓш giyimlik [предназначенный для одежды]
вырдилӹпӹ Sphingidae familyasından güve [бражник]
выри-вырвыр uğurböceği (Coccinella)
вӹтлӓнгӹ ~ вӹрлӓнгӹ kuyruksallayan (Motacilla)
вӹд su § вӹдӹштӹ suda
вӹдвӓрӓ omuzlağı [коромысло]
вӹд ӓнгӹремшӹ su örümceği (Argyroneta aquatica)
вӹдвулны kurşun (element)
вӹдпӱкш göl kestanesi, su kestanesi (Trapa natans)
вӹдпыйи sülük (Hirudinea)
вӹдпыш eskiden su buharı
вӹдсӹнзӓ kaynak, su kaynağı, göze, eşme [источник, родник]
вӹдӱшкӱж balaban (Botaurus stellaris); вӹдӱшкӱжӹн balabanın
вӹдъял koy (Залив)
вӹзӹмшӹ beşinci
вӹзӹт beş
вӹлвӓлӓн kaplı § шоколад вӹлвӓлӓн çikolata kaplı
вӹлӹдӹрвӹ bir tür mantar (Paxillus involutus)
вӹр kan
вӹргеньӹ bakır
вӹргечӹ çarşamba
вӹрзи ebabil (Apus)
вӹтельӹ [кулик]
вӹтлӓнгӹ kuyruksallayan (Motacilla)
вӹц beş § вӹц тӹжем beş bin; вӹц гӓнӓ beş kez, beş kere, beş defa
вӹцкӹж ince
вӹцлӹ elli

Г тӧрлӓтӓш

газет gazete § газет йӹлмӹ gazete dili [газетный язык]; марла газет Marice gazete [марийская газета]
газетлык gazetelik [предназначенный для газеты] § газетлык кагаз gazetelik kâğıt [газетная бумага]
Гаити Haiti; Гаитин Haiti'nin; Гаитин йолажы Haiti bayrağı
гай ~ гайы anlaşılan, galiba [кажется]
гань gibi, kadar § гань ылшывлӓ gibi olanlar, gibiler; ганьывлӓ gibiler, biçimliler, benzerler
гач -den/dan; ile; aracılığıyla
гӓнӓ kez, kere, defa § ик гӓнӓ bir kez, bir kere, bir defa; кок гӓнӓ iki kez
герб arma; гербшӹ arması
Германи Almanya; Германин Almanya'nın; Германиштӹ
гишӓн hakkında, üzerine
глушаш başına vurarak bayıltmak; sersemletmek; boğmak; dindirmek [1. глушить, оглушить, ошеломлять, ошеломить, приводить в бесчувствие 2. глушить, заглушить; заставить заглохнуть, погаснуть]
год yıl [год] § год йӹде her yıl [ежегодно]
годак-пелӓк yarı yıl [полтора года]
годаш bir yaşında [годовалый] § ик годаш yaşıt, aynı yaşta, bir yaşta [однолетки, ровесники]
годеш [выражает время, в течение которого происходит действие; передаётся предлогами на, на время] § кемӹ годеш яра [пригодится на время поездки]
годшен [выражает временные отношения, передаётся: 1. предлогом с (какого-либо времени), за (что-либо, какое-либо время), в течение 2. союзом с тех пор как]
годшы vakti, zamanı, zamanları
годшыла [как в пору (чего-либо), как во времена (чего-либо)]
голосуяш oy vermek, oy kullanmak [1. голосовать, проголосовать; подавать голос за кого-либо 2. голосовать; останавливать автомашину на дороге поднятием руки]
греклӓ Yunanca, Yunan dilinde
грузаш yüklemek [грузить]
гыце acaba [разве]
гӹнь (i)-se; (i)-ken [если; когда; как]
гӹнят (i)-se de, -makla birlikte, -dığı halde [1. хотя 2. -нибудь, -либо; и, даже]
гӹц -den/dan; ardından, gerisinden [из, с, из-за]

Д тӧрлӓтӓш

Дани Danimarka; Данин Danimarka'nın; Данин йолажы Danimarka'nın bayrağı
датчан Danimarkalı
датчан йӹлмӹ Danca, Danimarka dili
датчанла Danca, Danimarka dilinde
дӓ ve [да, и]
дӓнгӹнь kadar, dek, değin
дежураш nöbetçi olmak, nöbet tutmak [дежурить]
действуяш 1. faaliyette olmak/bulunmak; hareket etmek 2. etkilemek, etki yapmak [1. действовать; совершать действие 2. действовать; оказывать влияние]
демобилизуялташ dönüşlü terhis olmak, terhis olunmak [возвр. демобилизоваться]
демобилизуяш terhis etmek [демобилизовать]
Доминика Республикын йолажы
дон ile, -le/-la [и]
доно -den/-dan; ile, -le/-la [с; из; у, по, в]
доран -den/-dan [посл. выражает место действия, передаётся предлогом у]

Е тӧрлӓтӓш

Еврази Avrasya; Евразиштӹш Avrasya'daki
Европа Avrupa; Европын Avrupa'nın; Европышты Avrupa'da; Европыштыш Avrupa'daki; Европын Согоньжы Avrupa Konseyi
Египет Mısır § Египетӹн Mısır'ın
едок eskiden [едок; один человек при распределении чего-либо напр., земельных участков]
екшук orman devi [1. миф. леший, лешак 2. непоседа]
екшукланаш yerinde durmaz olmak, huzursuzlanmak, kurtlanmak [быть непоседой]
ембӹлӓлтӓш 1. yontulmak 2. mecazen tamamlanmak, yetkinleşmek, gelişmek, iyileşmek, düzelmek
ембӹлӓш 1. yontmak 2. mecazen tamamlamak, geliştirmek, standartlara uygun hâle getirmek
ембыл [наструг с двумя ручками]
енгӓ yenge (abi, amca, dayı karısı); gelin (oğul karısı) {ӹзӓжӹн вӓтӹжы}
енгӓ вӓтӹ ~ енгӓвӓтӹ boşanmış dul kadın; metres, oynaş
ечӹ kayak
ечӹгач [1. переднее крепление у лыж 2. загнувшееся копыто]

Ж тӧрлӓтӓш

жава kurbağa [лягушка]
жававарсын suyosunu
жавагуды kurbağa yumurtalı yosunlar
жалываяш {marlamuter.com} жалваяш {dict.komikyv.ru} şikayetçi olmak, şikayet etmek; şikayet etmek, yakınmak, sızlanmak, dert yanmak {Ova Maricesi: жаловатлаш; Rusça: жаловаться]
жараш 1. kızartmak, kavurmak; 2. (güneş) yakmak
жаркой et kızartması, ızgara et ru:Жаркое
жарыкташ nadiren --- жараш
жӓкӹ olta mantarı, olta şamandırası
жӓл ~ ӹжӓл yazık
жӓлӓйӓш 1. acımak; acındırmak; 2. idareli kullanmak
жӓлӓйӹде acımasızca, merhametsizce
жӓлӹн ~ ӹжӓлӹн acıklı; acınacak
желаяш acımak; acındırmak § bkz. жӓлӓйӓш
жеп zaman, vakit § ин жепвлӓжӹ mevsimler
жепеш bir süre için, bir süreliğine
жеплӓш 1. saymak, saygısı olmak, saygılı olmak; 2. saymak, öyle görmek, tanımlamak
жеплӹдӹмӹ 1. saygısız 2. acımasız, amansız, kibirli
жеплӹмӹ saygın, seygıdeğer, sayın
жепӹштӹ zamanında, vaktinde, sırasında
жерӓ şafak [заря]
жерӓлӓнӓш aydınlanmak, ışımak
жерӓн [1. прил. заревой 2. нар. на зорьке, с зарей, очень рано]
жертвуяш bağışlamak; feda etmek, harcamak, kurban etmek
живӹ canlı, hareketli; çabuk, hızlı, hızla
живой canlı, diri
живойнек canlı olarak, diri olarak
житя yaşam, hayat
жульык 1. hırsız, yankesici; 2. düzenbaz, hilekâr
жульыкланаш hile yapmak, sahtekârlık yapmak
жураш hafif paylamak

З тӧрлӓтӓш

забор tahta duvar, çit, perde
завещӓйӓш perdelemek
завоялташ [заводиться, завестись; начать действовать, будучи заведённым]
завояш [заводить, завести]
задани görev, vazife, ödev [задание]
занимаяш tutmak, kaplamak; yerleşmek, kurulmak [занимать, занять; расположиться]
засолка sürgü, kapı sürgüsü [защёлка, задвижка, запор] ru:Засов
звоняш 1. çalmak, çınlama/çan/şangırtı sesi çıkarmak 2. telefon etmek [1. звонить; издавать звон 2. звонить, позвонить; вызывать, вызвать к телефону; говорить по телефону]
згаяш bozmak; yıkmak
здорова 1. sağlık, sıhhat 2. sağlıklı, sıhhatli
здороваэмдӓш sağlığını düzeltmek
здороваэмӓш sağlığı düzelmek
здороваялӓш selamlamak, selam vermek [ласк. поздороваться]
здороваяш selamlamak, selam vermek [разг. здороваться, поздороваться]
здоровый sağlıklı, sıhhatli [здоровый]
земля yer, toprak, arazi [земля]
знакомый tanıdık [знакомый]
знакомыялташ tanışmak [возвр. знакомиться, познакомиться]
знакомыяш tanıştırmak; tanıtmak [знакомить, познакомить]
золты kitap dili altın [золото]
зораяш 1. yıkmak, bozmak, mahvetmek 2. zorla ırzına geçmek, tecavüz etmek; zorlamak
зосты teneke, ince kalay sac [жесть; тонкое листовое железо]
зубраш papağan gibi ezberlemek [зубрить; заучивать бессмысленно]

И тӧрлӓтӓш

и I. yıl § ижӹ yılı; ивлӓ yıllar
и II. buz
иӓварня belemnit (Belemnitida) fosili [чёртов палец]
иӓвонгы köygöçüren, evcikkıran (Amanita phalloides)
иӓн 1. buzlu 2. dondurma § иӓн корны buzlu yol
иӓш I. yüzmek; süzülmek [1. плавать, плыть 2. плавать, плыть; плавно передвигаться 3. плавать, плыть, распространяться, распространиться, разноситься 4. плавать, плыть; реять; колыхаться, всколыхнуться]
иӓш II. yaş, yaşında [годовой, годичный, годовалый] § кымыт иӓш имни üç yaş(ında) at
игӹ yavru § игӹ ӓптӓн genç horoz [молодой петушок, петух-первогодок]; игӹ важ yan kök [придаточный корень]; игӹ комбы yavru kaz, genç kaz [гусь-первогодок; гусыня первого года жизни]; игӹ лыды yavru ördek, genç ördek [молодая утка, утка-первогодка; утка первого года жизни]; игӹ мӧскӓ yavru ayı, genç ayı [медведь-двухлеток, молодой медведь]; игӹ цӹвӹ genç tavuk [курица-молодка]
игӹгуды [амнион, послед, личинки насекомых]
игӹлицӓ [шпонка (у дверей)]
идеализируяш idealleştirmek, idealize etmek
изӓрня perşembe
изи küçük § изи ӓнгӹр küçük ırmak, küçük nehir; изи вӓрӓш atmaca (Accipiter nisus); изи йӹлмӹ küçük dil; изи метелцӓ çayır salkımotu (Poa pratensis); изи нарынзы пеледӹш düğünçiçeği (Ranunculus acris); изи пипи söğüt çiçeği [почки вербы]; изи пӧчӹж -- изивӧчӹж; изи савала çay kaşığı
изиварня serçe parmak
изивӧчӹж ~ изи пӧчӹж bir tür yabanmersini (Vaccinium vitis-idaea)
изигек çinte, yelve, kirazkuşu (Emberiza)
изикӓ eskiden meşale direği ru:светец
изимицӓ zeminlik, yeraltı barınağı [землянка, зимница]
изимӧр dağ çileği, orman çileği (Fragaria vesca)
изирӓк daha küçük
ик bir § ик гӓнӓ bir kez, bir kere, bir defa
икиӓш
иктӹ bir
икшӹ birinci
им iğne
имӓн iğneli
имӓн каваштанвлӓ derisidikenliler (Echinodermata )
имни at (Equus ferus caballus); имни арававлӓ at arabaları; имни аравашты at arabasında
имниӓн atla, atlı
имнидӹмӹ atsız
имниӧрш şakrak kuşu (Pyrrhula pyrrhula)
Инди океан Hint Okyanusu
индилӓ Hintçe
Индонези Endonezya; Индонезин Endonezya'nın
институтышты enstitüsü
ир yabani, yaban [дикий] § ир йӓн yabani hayvan [дикий зверь]
ирвел doğu; ирвелнӹжӹ
иримни eşek (Equus asinus asinus)
Ирланди İrlanda
Ирланди тангыж İrlanda Denizi
исланд йӹлмӹ İzlandaca, İzlanda dili
Исланди İzlanda; Исландин İzlanda'nın; Исландиштӹ İzlanda'da
исландла İzlandaca, İzlanda dilince
истори tarih; историжӹ tarihi
итальянла İtalyanca, İtalyan dilinde
итӹн keten (Linum usitatissimum); итӹнвлӓ ketenler; ketengiller (Linaceae)

Й тӧрлӓтӓш

йӓвӓш haber vermek, bildirmek, duyurmak
йӓга eskiden kaptırma, el testeresi [ножовка; узкая ручная пила]
йӓктӹ çam; йӓктӹ имвлӓ çam iğneleri § йӓктӹ калявонгы bir tür mantar [маслёнок] (Suillus); йӓктӹ рижӹк kanlıca mantarı [рыжик сосновый] (Lactarius deliciosus)
йӓл 1. insanlar, halk, toplum 2. el, el âlem, yabancılar, başkası, diğer 3. köy [1. люди, общество 2. чужие, другие; посторонние люди 3. деревня] § йӓл йӓлок [чужие есть чужие]; йӓл рӓдӹ salgın (hastalık); йӓл вӓрвлӓ diğer (yabancı) yerler; yad eller
йӓлӹн elin, başkasının, yabancının [чужой] § йӓлӹн мӱлӓндӹ yad eller, yabancı ülke [чужая земля]
йӓм çukur; kuyu [яма]
йӓмӓдӓ eskiden haydi, hadi [ну-те, давайте]
йӓнӓт [вертушка; легкомысленный, ветреный человек]
йӓнг kalp, yürek; ruh, can, gönül [душа] § эдемӹн йӓнгжӹ insan kalbi
йӓнзык taşak torbası [мошонка]
йӓр göl; йӓрӹн gölün
йӓрӓш I. gölcük, küçük göl (Ova Maricesi ераш)
йӓрӓш II. bulmak; yakalamak (Ova Maricesi яраш)
йӓрец eskiden göl balığı [озёрная рыба]
йӓрӹштӹшӹ [озёрный, находящийся (обитающий) в озере]
йӓшмӹк mercimek (Lens culinaris) (Çuvaşça ясмăк, Tatarca ясмык)
йиш 1. aile 2. (biol.) familya; çeşit 3. (dil) aile [1. семья, семейство; группа живущих вместе близких родственников 2. биол. семья, семейство; группа животных, насекомых, состоящая из самца, самки и детёнышей 3. книжн. семья; группа родственных народов или языков 4. книжн. семья; единство, объединение людей, сплочённых общими интересами] § ик йиш tek çeşit, tek tür; türdeş, homojen [1. односортный, одного сорта 2. однородный; относящийся к тому же роду, разряду] § ... йиш группыш пырышы ... familyasına giren; ... йиш йыхыш пырышы ... familyasına giren; сатковый йиш bahçe çeşidi (elma, ...)
йишӓн [семейный; имеющий семью]
йогы ırmak, nehir; йогын ırmağın, nehrin
йӱксӹ kuğu (Cygnus)
йыд gece; йыд-вадывел kuzey batı; йыд-ирвел kuzey doğu
йыдпел ~ йыдвел kuzey
йӹл solucan (Lumbricina)
Йымы Tanrı
йых soy, kuşak, sınıf; cins (biol.) [род]; sınıf [сословие]; kuşak, nesil [поколение] § поп йых [поповского рода]; тышман йых [вражеский род (враги)] § ... йыхыш пырышы ... cinsine giren
йӹде [по, при, каждый; на, в]
йӹлмӹ dil (organ); dil, lisan § ... йӹлмӹ дон литература .. dili ve edebiyatı; йӹлмӹштӹ dilinde § йӹлмӹн лужы уке dilin kemiği yok
йӹлмӹзӹ dilci

К тӧрлӓтӓш

кавал ökçe, ayakkabı ökçesi, topuk, ayakkabı topuğu [каблук] § кавал лӹвӓлнӹ [под каблуком; под властью, гнётом]
каваштан derili, ciltli
кавашты deri, cilt
кавшта lahana (Brassica oleracea)
кагыль [пирог, пирожок] § --- падкагыль
кадай [дай, подай]
кадама dere kaya balığı (Gobio gobio)
кадемӓ [дай, подай]
кадик : кадик логер 1. obur, pisboğaz 2. otlakçı, asalak
кадок [дай, подай]
кайтан eskiden kaytan, kordon [гайтан, шнур]
кайыц makas
калакаш : калакаш мыны rafadan yumurta
калаклук : калаклук мыны rafadan yumurta
календарь takvim; календарьын takvimin
калпакан ... kalpaklı, şapkalı
каля sıçan, fare [мышь] (Mus) § --- шурны каля, якшаргаля; цӓрӓгаля
калявӓрӓш ~ каля вӓрӓш kerkenez (Falco tinnunculus) [ястреб-перепелятник, ястреб-мышатник]
калядыл ateş böceği (Lampyridae)
каляиӓш gelincik, as (Mustela nivalis)
Канада Kanada; Канадын Kanada'nın; Канадын йолажы Kanada bayrağı; Канадышты
Канари ошмаоты Kanarya adaları
капкыл eskiden çabuk, hızlı, hızla
капльык damla [капля] § юр капльык yağmur damlası
капташка takke [тюбетейка]
капцака teneke, sac, levha; rozet [жестянка, железная пластинка, значок, бляха на сбруе] § той капцака bakır levha
капшангы böcek; капшангын böceğin; капшангывлӓ böcekler (Insecta) § --- важынкапшангы, сирем капшангы, шуран капшангы, ыжар капшангы
карак leş kargası [ворона] (Corvus corone & cornix) § --- шим карак, ыжар карак
караквӓтӹ {harfiyen: «karga karısı»} örümcekkuşu [жулан] (Lanius collurio)
карелвлӓ Kareller
Карели Karelya; Карелин Karelya'nın
карелла Karelce, Karel dilinde
кармак cüzdan, para cüzdanı; para çantası
карта harita; картыжы haritası
картук patates (Solanum tuberosum)
качкыш yemek; yiyecek, gıda
качшы yiyen, yiyici
кашарварня işaret parmağı
кашубвлӓ Kaşuplar
кашубла Kaşupça, Kaşup dilinde
кӓвӓ rahim, dölyatağı
кӓвӓн tınaz, dokurcun, ot yığını [стог, скирд, скирда] § кӓвӓн таган tınaz örtüsü [подкладка вокруг стожара]
кӓвӓнӓн [стоговой; имеющий стога, со стогами]
кӓвӓнлӓш dokurcun yapmak, tınaz yapmak [скирдовать, стоговать, метать стог]
кӓвӓнлӹмӓш dokurcun yapma, tınaz yapma
кӓвӓрӓш gebermek
кӓдӹ I. üveyik (Streptopelia turtur)
кӓдӹ II. kes, spor ayakkabısı [кеды] ru:Кеды
кӓзӓварня serçe parmak
кайзет gazete
кӓнгӹж yaz
кӓндӓкшлу seksen
кӓндӓкшӹ sekiz
кӓндӓкшӹмшӹ sekizinci
кӓрмӓн kale
кӓрш I. bıldırcın kılavuzu (Crex crex)
кӓрш II. bir Mari halk çalgısı [гусли]
кӓршӹзӹ bu çalgıyı çalan
кек kuş; кеквлӓ kuşlar; кекӹн kuşun § ӓвӓ кек dişi kuş; озы кек erkek kuş; мырышы кек ötücü kuş § кек комбы yaban kazı; кек лыды yaban ördeği § амашкек, ӓпшӓткек; алагек, амыжгек, аргек, когогек, сиргек; цӓрӓгек
кекрек
кергӹ kara ağaçkakan (Dryocopus martius)
керды kılıç [сабля]
кесӹ keçi (Capra) § кесӹ тӓгӓ teke (erkek keçi)
кечӹ 1. gün (24 saatlik gece ve gündüz) [день]; 2. gündüz, güneş, gün (12 saatlik aydınlık) [солнце, солнышко] 3. hava [погода] § кечӹжӹ günü § кечӹ ялава güneş ışını [солнечный луч]
кечӹвӓл güney; кечӹвӓл-ирвел güney doğu; кечӹвӓл-вадывел güney batı
кечӹвуй ayçiçeği (Helianthus annuus) § кечӹвуй тонг çekirdek
кечӹгалпак ayçiçeği (Helianthus annuus)
кечӹял gün ışığı, güneş ışığı, güneş ışını [луч солнца]
кид kol; el [рука; верхняя конечность человека от плеча до пальцев; кисть]
киддӹмӹ kolsuz
Китай Çin § Китайышты Çin'de, Китайын Çin'in; Китайын йолажы Çin bayrağı; Китай Халык Республика Çin Halk Cumhuriyeti
книгӓ kitap [книга] § Халыквлӓлоштыш Якшар книгӓ Uluslararası Kırmızı Kitap [Международная Красная книга]
когарня cuma
Когечӹ Paskalya (Hristiyanlarda); Fısıh (Yahudilerde); Когечӹн Paskalyanın; Когечӹ мынывлӓ Paskalya yumurtaları
кого büyük
Кого Британи Büyük Britanya; Кого Британин Büyük Britanya'nın; Кого Британин йолажы Büyük Britanya'nın bayrağı
коговарня baş parmak
кого мӧр ~ когомӧр çayır çileği (Fragaria viridis) [клубника]
когорак daha büyük
кодвлӓ kodlar
кож ladin (Picea); кожын ladinin
кожла (ельник)
кожла мары [горные мари левобережья Волги]
кок iki § кок тӹжем iki bin; кок гӓнӓ iki kez, iki kere, iki defa
кок кычӓнвлӓ çift toynaklılar (Artiodactyla)
кок кӹчӓн вольыквлӓ çift toynaklılar (Artiodactyla)
коклы yirmi
коклышы yirminci
кокты iki
кокшы ikinci
кол balık § колжын balığın § свезӓ кол taze balık [свежая рыба] § кол сӱм balık pulu § --- косаргол, кӹшкӹгол
колвӓрӓш balık kartalı (Pandion haliaetus)
колгучкыж deniz kartalı (Haliaeetus albicilla)
коллоэц balıkçı; balık tutan
коллоэц кек yalıçapkını (Alcedinidae türleri)
кольмы kürek
команда takım; командыжы takımı
комбигӹ kaz yavrusu
комбы kaz (Anas) § комбы кучкыж [орёл-гусятник]
комментари yorum; комментарижӹ yorumu
коншуды sirken [лебеда, марь белая] (Chenopodium album)
корнан çizgili, şeritli [полосатый, в полоску; покрытый полосами]
корны yol
косар biçici, tırpancı [косарь]
косаргол satırbalığı [чехонь] (Pelecus cultratus)
косы altıngöz [гоголь] (Bucephala clangula)
коти kedi (Felis catus)
кошы dokumacı [ткач, ткачиха]
кӧргис takım olarak hayvanların karaciğer, kalp ve akciğerleri [ливер, субпродукты – печень, сердце, лёгкие животных]
кӧргӹ § iç кӧргӹжӹ içi
кригӓ balık ağı
Куба Küba; Кубын Küba'nın; Кубын йолажы Küba bayrağı
кугезӹ eski § кугезӹ норвег йӹлмӹ Eski Norsça [norrønt, Old Norse]
кугижӓ çar, imparator; kral; кугижӓжӹ kralı; кугижӓн kralın; кугижӓ кымдем krallık, çarlık, imparatorluk
кугижӓншӹ ~ кугижӓнӹш devlet, ülke (государство; царство; страна, мир, царство, область, круг); кугижӓнӹш йӹлмӹ resmi dil
кугижӓтар kraliçe
куды han (inn)
кудымшы altıncı
кудыт altı
кужы uzun
кукшыгечӹ cumartesi
кудлу altmış
куп bataklık § куп кеквлӓ bataklık kuşları
курым yüzyıl, asır; курымын yüzyılın, asrın
курымаш yüzyıl
кучкыж kartal (Aquila) § комбы кучкыж, степь кучкыж; колгучкыж, курныгучкыж
кушкыш bitki
кушмышшуды Aloe
куштымаш dans; тошты марла куштымаш [старинный горномарийский танец]
кӱ taş
кӱӓн taşlı
кӱкшӹц yükseklik, boy § кӱкшӹцшӹ yüksekliği, boyu
кӱпалат saray
кӱтӹмӓк bir tür ayran (buttermilk)
кӱшӹл üst, yukarı
кывыл klavye
кывылзы ♀ dişi Tetrao urogallus [глухарка, купалуха]
кыды-тидӹ
кыйыр пачан (курчавохвостый)
кым üç § кым тӹжем üç bin; кым гӓнӓ üç kez, üç kere, üç defa
кымлы otuz
кымур eskiden kapik [копейка]
кымшы üçüncü
кымыжвуй ~ кымыж вуян кӹшкӹ yarı sucul yılan (Natrix natrix)
кымыт üç
кыптыри понгы kuzugöbeği (Morchella)
кыргельӹ delice doğan (Falco subbuteo)
кырык dağ; кырыквлӓ dağlar
кырыкмарла ~ кырык марла Dağ Maricesi, Dağ Maricesiyle
кырык марывлӓ Dağ Marileri, Dağ Çeremisleri § Субгруппы: В составе этнографической группы различаются небольшие «земляческие», по месту жительства, подгруппы: в правобережье — «шурмары» (сурские), «кушырмары» (кушергские), «шошмары» (еменгашские), «марламары» (еласовские), «суасламары» (живущие в соседстве с чувашами); в левобережье — «лесные» (кожла мары), «ветлужские» (вӹтлӓ мары), «ардинские» (арде мары), «руткинские» (рӹде мары) и др.
кырык мары йӹлмӹ Dağ Maricesi, Dağ Mari dili § Диалекты: Горное наречие (язык горных мари, распространён на правом берегу Волги): Еласовский говор (основа литературного языка), Кузнецовский говор, Емангашский говор, Виловатовский говор; Лесное наречие (язык лесных мари, распространён на левом берегу Волги): Кузьминский говор, Килемарский говор, Ардинский говор, Юксарский говор
кыткан karıncalı, karıncayla dolu [изобилующий муравьями, со многими муравьями]
кыткы karınca § кыткы шӱнгӓ karınca yuvası
кышкыжмы salı
кӹвер köprü
кӹдеж oda
кӹдежӓн [разделённый на части, состоящий из частей, делимый, членимый]
кӹдежтӓш [отгораживать, отгородить; перегораживать, перегородить]
кӹдӹр kara orman tavuğu (Tetrao tetrix) § ӓвӓ кӹдӹр orman tavuğu [тетёрка, самка-тетерев], озы кӹдӹр orman horozu [косач, самец-тетерев]
кӹжгемӓш kalınlaşmak, kalın olmak; şişmanlamak
кӹжгемдӓш kalınlaştırmak, daha kalın yapmak, kalın olarak yapmak
кӹжгемдӹмӓш kalınlaştırma
кӹжгеммӓш kalınlaşma
кӹжгӹ kalın [толстый] § кӹжгӹ книгӓ kalın kitap [толстая книга], кӹжгӹ лу kalın kemik [толстая кость]
кӹжгӹн kalın [толсто]
кӹжгӹцӓн [толщиной]
кӹжгӹц kalınlık
кӹзӹ bıçak
кӹзӹлык bıçaklık [предназначенный для ножа] § кӹзӹлык вурс bıçaklık çelik [сталь для ножа]
кӹзӹт şimdi § кӹзӹт якте şimdiye kadar
кӹзӹтеш şimdilik, geçici olarak
кӹзӹтшӹ çağdaş, modern, şimdiki
кӹрӓн kahverengi, boz [1. коричневый 2. бурый]
кӹрпӹц kerpiç
кӹртни demir
кӹсӓн damar
кӹтӓш otlatmak, yaymak
кӹтӧ sürü
кӹтӧзӹ çoban; sığırtmaç
кӹцкӓн meyveli, meyvesi olan § кӹцкӓн пӹзӹлмӹ üzerinde meyvesi olan üvez ağacı; кого кӹцкӓн iri meyveli
кӹцкӹ 1. kuş kirazı (Prunus padus) meyvesi 2. meyve 3. söğüt çiçeği, huş çiçeği [catkin / серёжки] § ломбы кӹцкӹ kuş kirazı (Prunus padus) meyvesi [плоды черёмухи]
кӹшӓл kisel (meyve suyu, süt gibi şeylerin nişasta ile kaynatılmasıyla yapılan yiyecek) [кисель]
кӹшӓн cep
кӹшедӹк kızkuşu (Vanellus vanellus)
кӹшкӹ yılan; кӹшкӹн yılanın
кӹшкӹгол balçıkyiyen [вьюн] (Misgurnus fossilis)

Л тӧрлӓтӓш

лашашан unlu
Латви Letonya; Латвин Letonya'nın
латинлӓ Latince, Latin dilinde
латышла Letonca, Leton dilinde
лачок gerçek [настоящий, истинный, подлинный] § лачок пӓшӓ [настоящее дело]; лачокат яратымаш [настоящая любовь]; лачокла лӹмжӹ [настоящее имя]
лепкӓ alın
лепкӓн alınlı § цӓрӓ лепкӓн çıplak alınlı
логер boğaz [горло]
логерӓн ... boğazlı
ломыж kül
лӧценаварня eskiden meşale direği [светец; подставка для лучины] ru:светец
лу kemik
лу on
луан [костлявый, костистый] § луан кол [костистая рыба]
луды boz [серый] § кловоялгы-луды [голубовато-серый], кӹрӓнӓлгӹ-луды [коричневато-серый], саралгы-луды [желтовато-серый], симсӓлгӹ-луды [синевато-серый], соталгы-луды [светло-серый], шимӓлгӹ-луды [тёмно-серый] § луды рок [подзолистая почва]
лужавуй eskiden köy muhtarı; vergi toplayan [сельский староста, сборщик податей]
лушы onuncu; луатикшӹ on birinci; луаткокшы on ikinci; луаткымшы on üçüncü; луатнӹлӹмшӹ on dördüncü; луатвӹзӹмшӹ on beşinci; луаткудымшы on altıncı; луатшӹмшӹ on yedinci; луаткӓндӓкшӹмшӹ on sekizinci; луатӹндекшӹмшӹ on dokuzuncu
лыды ördek (Anas) [утка] (DİKKAT! луды boz [серый])
лыдыш şiir
лӹвӓл йых alt cins
лӹм ad, isim; лӹмжӹ adı, ismi
лӹмдер sözlük
лӹмдӹмӹ adsız, isimsiz
лӹмлӹ ünlü, adı bilinen
лӹпӹ kelebek (Lepidoptera türleri) [бабочка]
лӹпӹшукш tırtıl

М тӧрлӓтӓш

Мадагаскар Madagaskar; Мадагаскарын Madagaskar'ın; Мадагаскарын йолажы Madagaskar bayrağı
маймыл maymun
Малайзи Malezya; Малайзин Malezya'nın; Малайзин йолажы Malezya bayrağı
мары Mari, Çeremis, Çirmiş § марывлӓ Mariler; кырык мары дон алык мары Dağ Marileri ile Ova Marileri; мары халыкын историжӹ Mari halkının tarihi
мары йӹлмӹ Marice, Mari dili § мары йӹлмӹштӹ Mari dilinde
Мары Элышты Mari Eli'nde
математик matematikçi
меленӓ akıtma
мечеть cami
мешӓк torba, kese [мешок]
мешӓкӓн torbalı, keseli
миллион (bir) milyon
морен tavşan
Москва Moskova; Москвашты Moskova'da
мӧр çilek (Fragaria) § -- изимӧр, кого мӧр, мызымӧр, сирем мӧр
мӧр шуды çilek [1. куст, трава клубники 2. земляничная трава, куст]
мӧртньӹ balık yumurtası, havyar
мӧскӓ ayı
мума yumuşak
муниципалитет belediye
мӱ bal
мӱктӹ akbalık (Squalius cephalus)
мӱкш arı (Apis)
мӱкш ти arı biti (Braula coeca)
мӱкшкек ~ мӱкшлоэц arı kuşu (Merops apiaster)
мӱлӓндӹ Dünya, Yer; kara, toprak; toprak; vatan, ülke [1. Земля; планета 2. земля; суша 3. земля; почва, верхний слой коры нашей планеты 4. земля; страна, государство, местность, место 5. земля; территория, находящаяся в чьём-либо владении; обрабатываемая почва 6. в поз.опр. земной, земляной; землистый] § ... туан мӱлӓндӹжӹ ... öz vatanı; anayurdu
Мӱлӓндӹ лоштыш тангыж Akdeniz
мыгыльонг boz balıkçıl (Ardea cinerea)
мыгыльшӱ boz balıkçıl (Ardea cinerea)
мызы I. çil (Tetrastes bonasia) [рябчик] [Ova Maricesi: музо]
мызы II. çil keklik (Perdix perdix) [куропатка] [Ova Maricesi: мызе]
мызымӧр horozgözü (Rubus saxatilis)
мыны yumurta § калакаш мыны ~ калаклук мыны rafadan yumurta
мыры ilahi; marş
мырызы şarkıcı
мырышы кек ötücü kuş
мӹшкӹрӓн ... karınlı, göbekli [брюхий]

Н тӧрлӓтӓш

нелӹш geviş getirme
неместӹ körpe ıhlamur, genç ıhlamur [молодая липа] (bkz. чивык) § неместӹ вӓрӓ kabuksuz körpe ıhlamur sırığı [молодая липа без коры]

— Чивыклӓ мадыш: Эче ик "пӧртӹштӹш" мадышым ӓшӹндӓрем. Парня кӹжгӹцӓн пистӹ панды (неместӹ) гӹц мытык (иктӓ 1 сантиметр кытла) "тангатавлӓм" пӹчкӹн шӹндӓт дӓ цилӓ тӹдӹвлӓм пеле лош пӹсӹ кӹзӹ дон шелӹт ыльы {hillmarygames}

немец --- немӹц
немӹц Alman
немӹц йӹлмӹ Almanca, Alman dili
немӹцлӓ Almanca, Alman dilinde
нер burun
неркӓ höyük
Норвеги Norveç; Норвегин Norveç'in; Норвегин йолажы Norveç bayrağı; Норвеги кугижӓ кымдем Norveç krallığı; Норвегиштӹ
норвеглӓ Norveççe, Norveç dilinde
нӧргӹ [1. анат. хрящ 2. молодой, зелёный (о растениях)]
нӱшмӹ tohum; sperm
нӹл dört § нӹл тӹжем dört bin; нӹл гӓнӓ dört kez, dört kere, dört defa
нӹллӹ kırk
нӹлӹмшӹ dördüncü
нӹлӹт dört
ньӹмешкӹ : ньӹмешкӹ якте şimdiye kadar [до сего времени]

О тӧрлӓтӓш

одоклаш hoş görmek, yüz vermek, şımartmak
Оды Эл Udmurtya
оды йӹлмӹ Udmurtça
одывлӓ Udmurtlar
ожы aygır
озы erkek; озыжы erkeği; озыжын erkeğinin § озы кек erkek kuş
океан okyanus; океанын okyanusun
онг göğüs; meme
ош beyaz, ak § ош пачан beyaz kuyruklu § ош понгы ayıköşk mantarı (Boletus edulis)
ошаргек çıkrıkçın (Anas querquedula) § аргек çamurcun (Anas crecca)
Ош Руш эл Beyaz Rusya
ош рушла Beyaz Rusça, Beyaz Rus dilince
ошикӓ akça
ошмаоты ada; ошмаотывлӓ adalar

Ӧ тӧрлӓтӓш

ӧлицӓ cadde (< Rusça улица)
ӧрш bıyık
ӧршан bıyıklı [усатый]

П тӧрлӓтӓш

падкагыль [вареники, вареник; варёные пирожки]
пазар pazar
палдыран baldıran [борщевик] (Heracleum) § палдыран пыч baldıran sapı (kartlaşmamış körpe olanları yenebilir) [цветоносные стебли борщевика]
палшык yardım § палшыкым вычаш yardım beklemek; палшыкым ядаш yardım istemek
палшык вӓрӓ bastırık, baskı taşı [бастрык, гнёт] ru:Гнёт
панда panda § изи панда küçük panda (Ailurus fulgens), кого панда (Ailuropoda melanoleuca) § пандын pandanın
пандаш sakal
пандашан sakallı
панды sopa, değnek; asa, baston § --- аршынпанды, ӓнгӓлтӹшпанды, важынпанды
Папуа-У Гвиней Papua Yeni Gine; Папуа-У Гвинейӹн Papua Yeni Gine'nin
парня parmak; парняжы parmağı § bkz. изиварня, кашарварня, кӓзӓварня, коговарня, покшалварня; иӓварня, лӧценаварня
парсын ipek
парсыншукш ipekböceği (Bombyx mori)
парусан branda/ yelken (bezinden) [парусный]
патыр kahraman, bahadır, batur; yiğit; pehlivan [богатырь, силач] § ... халык патыржы ... halk kahramanı
пач kuyruk § пачшы kuyruğu
пачан ... kuyruklu
пачдымы kuyruksuz
пачтамга kuyruksokumu; эдемӹн пачтамгажы insan kuyruksokumu
пашлик bir tür başlık (башлык)
пӓшӓзӹ işçi
пӓшӓлӓш çalışmak, iş yapmak
педагог
пеледӹш ~ пеледеш çiçek
пеледӹшӓн çiçekli
пӹзӹлмӹгож köknar (Abies); пӹзӹлмӹгожын köknarın
пи köpek (Canis lupus familiaris)
пижоргы ~ пижӧргӹ eldiven
пирӹ kurt
пистӹ ıhlamur (Tilia) § пистӹ шӹрпӹ ıhlamur yongası [липовые щепки]
питьӹрвонгы tavukbacağı mantarı, horoz mantarı (Cantharellus cibarius)
пӹлгом gökyüzü
покшал orta, merkez; покшалжы ortası, merkezi
покшалварня orta parmak
Польшы Polonya; Польшышты
полякла Lehçe, Leh dilinde
понгы mantar [гриб]; понгывлӓ (Fungi) § иӓвонгы, кыптыри понгы, ош понгы, питьӹрвонгы, такеш понгы, шапки понгы, шим тум понгы, шӹльӹ понгы, тум понгы, шин понгы, шол понгы, шапки понгы
потемӹш yaban arısı, eşek arısı (Apocrita); потемӹшӹн yaban arısının, eşek arısının (Ova Maricesi: пачемыш) [оса / wasp]
поэма
поэт
пӧрт ev; пӧртӹштӹ evde
принц prens; принцӹн prensin
проблемывлäжы problemleri, sorunları
пу ağaç; пу савала tahta kaşık
пушӓнгӹ ağaç § тыржа пушӓнгӹ [низкорослое дерево], ялга пушӓнгӹ [гладкое дерево], пушӓнгӹ ӓйӹнӓлтеш [дерево гнётся], пушӓнгӹ кӓчӓйӓлтеш [дерево качается]
пӱ diş
пӱӓн dişli
пӱэргӹ erkek
пын tüy
пыраш I. (içine) girmek
пыраш II. kemirmek; (çekirdek) çitlemek; (sakız) çiğnemek
пырышы giren [вошедший, входящий] § ... йиш группыш пырышы ... familyasına giren; ... йиш йыхыш пырышы ... familyasına giren
пырса bezelye
пӹлӹш kulak
пӹлӹшӓн ... kulaklı
пӹлӹшдӹмӹ kulaksız
пӹтӓри [вначале, впервые, прежде всего, во-первых] § пӹтӓриш гӓнӓ
пӹтӓришӹ ilk

Р тӧрлӓтӓш

районышты rayonda
республикын cumhuriyetinin
рехень kara yosunu
Рига Riga; Ригышты Riga'da
рок toprak; yer
роман roman; романжы romanı
Россий Rusya; Российӹн Rusya'nın; Россий Федерацин Rusya Federasyonunun
Румыни Romanya
русификаци --- рушангдымаш
руш Rus; рушвлӓ Ruslar § рушын
руш йӹлмӹ Rusça, Rus dili
Руш Эл --- Россий
рушангдымаш Ruslaştırma
рушӓрня pazar
рушла Rusça, Rus dilinde
рӹвӹж tilki

С тӧрлӓтӓш

саамвлӓ Laponlar
саам йӹлмӹ Laponca, Lapon dili
саамла Laponca, Lapon dilinde
савала kaşık
сад bahçe
салтак asker
сар sarı
сасна domuz
сасналык domuzluk [предназначенный для свиней] § сасналык витӓ domuzluk ahır [хлев для свиней
сӓндӓлӹк ülke; сӓндӓлӹкӹн ülkenin
сӓрӹзӹ çeviren, çevirmen, tercüman § -м ... йӹлмӹш сӓрӹзӹ ...'i ... diline çeviren
свӓтӧй aziz (bkz. валгыды)
сек en § сек кого en büyük, сек изижӹ en küçüğü, сек когожы en büyüğü; сек тошты en eski
сексӹ balık kartalı (Pandion haliaetus)
сепанды el döveni [цеп; старинное орудие для ручной молотьбы] ru:Цеп
сенаторжы
симсӹ mavi, gök [синий, голубой, сизый]
сир kıyı, su kıyısı, su kenarı [берег; земля около воды] § сирӹштӹ (su) kıyısında
сиргек kuyrukkakan (Oenanthe oenanthe); сиргекӹн kuyrukkakanın
сирем çimen, çimen keseği, çimenli toprak keseği [дёрн, дернина] § сирем капшангы gün dönümü böceği, Haziran böceği (Amphimallon solstitiale); сирем мӧр çayır çileği (Fragaria viridis) [клубника]
сирӹзӹ yazar
сирӹшӹ yazan § кырык марла сирӹшӹ сирӹзӹ Marice yazan yazar
Скандинави İskandinavya
словакла Slovakça, Slovak dilinde
сола köy; солан köyün; солан лӹмжӹ köyün adı; солашты köyde
сонимакы gülhatmi (Alcea rosea)
сӧрӓн doru (at donu) [гнедой; красновато-рыжий (о масти лошади)]
спискӹ liste [список] § спискӹштӹ ..lerin listesi
степь кучкыж (Buteo rufinus)
стерлӓк ~ стерляк çığa balığı [стерлядь] (Acipenser ruthenus) § стерляк мӧртньӹ çığa havyarı [стерляжья икра]
суаслала ~ суасламарла Çuvaşça, Çuvaş dilinde (Ova Maricesi: суасла «Tatarca»)
суасламары I Çuvaş § (Ova Maricesi: суас «Tatar»)
Суасламары II. Çuvaşistan
суасламары йӹлмӹ Çuvaşça, Çuvaş dili
суксы melek
Суомиштӹ
сусу şen
сӱӓн düğün
сӹнӓн görünümlü
сӹнзӓ göz; сӹнзӓжӹ gözü
сӹнзӓӓн gözlü
сӹнзӓвын kirpik; эдемын сӹнзӓвынжы insan kirpiği
сӹнзӓхал kaş
сӹнзӓхалан kaşlı § шим сӹнзӓхалан kara kaşlı

Т тӧрлӓтӓш

тавар balta
тадарла Tatar diliyle
Тайвань Tayvan; Тайваньын Tayvan'ın
такеш понгы [несъедобный гриб, поганка]
тангыж deniz § тангыжын denizin; тангыж шайылныш deniz aşırı
тара peynir
тарык bir tür ayran (buttermilk)
тӓнгӓ 1. ruble [рубль] 2. sikke, metal para
тӓнгӓӓш rublelik [рублёвый]
тел kış
теллык kışlık [предназначенный на зиму] § телылык корма kışlık yem [корм на зиму]; телылык кочкыш kışlık yiyecek, kışlık ürün [продукт, предназначенный на зиму]
тенгеок veya, ya da
территорижӹ
ти I bu (Ova Maricesi: ты ) [этот]
ти II bit (Ova Maricesi: тий) § вуй ти, выргем ти, мӱкш ти; шӓхӓрди
той шӓкшӓльӹ babaköş (Anguis fragilis)
толмаш varış
тонышы evcil
тошты eski
тошты греклӓ Eski Yunanca
тӧрӧк 1. hemen, derhal [сразу, тотчас] 2. doğru, düz, dik [прямо]
туан öz [1. родной; состоящий в (кровном) родстве 2. родной; свой – по рождению, духу 3. родной; родственник, близкий человек] (< Tatarca туган) § туан ӹдӹр [родная дочь], туан шыжар [родная младшая сестра]; туан йӹлмӹ ana dili [родной язык], туан шая [родная речь]; туанвлӓ akrabalar, yakınlar
тум понгы [дубовик, поддубовик]
тури patates (Solanum tuberosum)
турка 1. Türk, Türkiye Türkü 2. mecazen inatçı [1. турок; турецкой нации 2. перен. упрямый, своенравный] § турка эдем inatçı adam [упрямый человек] {benim gibi / как я, подобно мне}
туркла Türkçe, Türk dilinde
туркы Türk [1. турок 2. турецкий; связанный с турками или Турцией]
Турци Türkiye; Турцин Türkiye'nin
тыгырлык 1. gömleklik; elbiselik [предназначенный для рубашки или платья] 2. [загиб, горизонтальная складка (на уровне пояса) марийского женского платья]
тыкты dalgıç kuşu (Gavia)
тыльдивӓрӓш kerkenez [пустельга обыкновенная]
тымана baykuş (Strigiformes türleri) § тыманан baykuşun
тыртня ~ тырня turna (Grus)
тӹс renk
тӹжем bin
тӹлзӹ ay
тӹнг
тӹнгӓ büvelek § имни тӹнгӓ (Gasterophilus intestinalis), пучы тӹнгӓ (Hypoderma tarandi)
тӹр I. kenar [край]; II. işleme [вышивка] § тӹрӹштӹ kenarda, kenarında, тангыж тӹр deniz kenarı, Балти тангыж тӹрӹштӹш сӓндӓлӹквлӓ Baltık Denizi kenarındaki ülkeler
тӹрвӹ dudak [губа]
тӹрлӹ türlü, çeşitli, farklı, değişik, ayrı
тӹшкӓ çalı
тӹшкерлӓ 1. кустарник; заросли кустов. 2. кустарниковый, кустарника; растущий в виде кустарника, кустами
тьоска adaş [тёзка]
тюбетейкы takke [тюбетейка]

У тӧрлӓтӓш

у yeni
У Зеланди Yeni Zelanda; У Зеландин Yeni Zelanda'nın
У и yeniyıl
уке yok
украинлӓ Ukraynaca, ukrayna dilinde
уля kovan, arı kovanı [улей]
университетӹштӹ üniversitesinde; унивeрситeтӹн üniversitesinin
ур sincap (Sciurus)
упшан tepeli, şapkalı [1. в шапке; одетый в шапку 2. хохлатый, с хохолком; имеющий клок перьев на голове]
упшан кӹсиӓ tepeli baştankara (Lophophanes cristatus)
упшан лагы ipekkuyruk (Bombycilla garrulus)
уштыш kilometre
ушымы birleşik

Ӱ тӧрлӓтӓш

ӱ tereyağı; ӱм tereyağını
ӱдӹшӓшлык ekimlik [предназначенный для посева]
ӱл aşağı
ӱкшӓш soğumak, sıcaklığı azalmak, serinlemek
ӱштӹмыж ateş (tıp); sıtma
ӱштӹ soğuk [холод, мороз]
ӱштӹн soğuk [холодно]

Ф тӧрлӓтӓш

Фӓрер ошмаотывлӓ Faroe adaları
Филиппинвлӓ Filipinler; Филиппинвлӓн Filipinler'in
Финлянди Finlandiya; Финляндин Finlandiya'nın; Финляндиштӹ Finlandiya'da; Финляндиштӹшӹ
финн йӹлмӹ Fince, Fin dili
финнлӓ ~ финлӓ Fince, Fin dilinde
финн-угр Fin-Ugor; финн-угр йӹлмӹвлӓ Fin-Ugor dilleri; Финн-угр халыквлӓ Fin Ugor halkları
Франци Fransa; Франциштӹ
французвлӓ Fransızca, Fransız dilinde
фьӧрд fiyort

Х тӧрлӓтӓш

халык halk [народ, люди]; халыкын halkın; halkının; халыквлӓ halklar
халыквлӓлоштыш uluslararası
харт iğne, böcek iğnesi § потемӹшӹн хартшы yaban arısının iğnesi
хоть ise de, -se de/-sa da [хоть, хотя] § хоть-кӱ [кто угодно, любой, каждый, всякий]; хоть-кыды [который угодно, любой]; хоть-кынам [когда угодно, в любое время, всегда, когда бы ни]; хоть-кынар [сколько угодно, в любом количестве, сколько бы ни]; хоть-кыце [как угодно; любым способом; как ни]; хоть-кыш(кы) [куда угодно, в любое место, куда бы ни]; хоть-кышак [где угодно, в любом месте; где бы ни]; хоть-кышецӹн [откуда угодно, с (из) любого места, откуда бы ни]; хоть-кышты [где угодно, в любом месте (сфере, области), везде, где бы ни]; хоть-ма [что угодно, всё, что бы ни]; хоть-маняры [сколько угодно, в любом количестве, сколько бы ни]; хоть-махань [какой угодно, любой, какой бы ни]
хыла kula (at donu) [буланый; светло-жёлтой масти (о лошади)]
хытыраш konuşmak § марла хытыраш Marice konuşmak
хытырзы konuşkan
хытырыкташ ?konuşturmak [понуд. от хытыраш]
хытырымаш konuşma
хытырымы konuşma
хытырышы konuşan, anlatan
хыяк kıyak, ayakotu (Carex) (< Çuvaşça хăях)
хӹдӹртӓш gürlemek, gürüldemek
хӹдӹртӹлӓш gürlemek, gümbürdemek
хӹдӹртӹш gök gürültüsü

Ц тӧрлӓтӓш

цамамыж [мыт, острая болезнь лошадей (острое инфекционное заболевание у молодых лошадей); лихорадка, воспаление слизистой оболочки носоглотки] (Ova Maricesi: чамамыш) ru:Мыт (болезнь)
цӓгӓн ~ цӓгӓн шуды kofa, hasırotu (Typha) § цӓгӓн вуй kofa başağı [побеги – початки рогоза]
цӓрӓ çıplak
цӓрӓ ялын yalın ayak, çıplak ayakla
цӓрӓгаля {harfiyen çıplak sıçan} 1. yarasa (Chiroptera türleri) 2. mecazen çulsuz, yoksul
цӓрӓгек {harfiyen çıplak kuş} yarasa (Chiroptera türleri)
церкӹ kilise; церкӹжӹ kilisesi
цунами tsunami
цӱцӱшуды kırlangıçotu (Chelidonium majus)
цӹвӹ tavuk; цӹвӹн tavuğun
цӹвӹ вӓрӓш çakır (Accipiter gentilis)
цӹвӹтӓн sülük (Hirudinea)
цӹзӹ meme
цӹре yüz, surat
цӹреӓн renkli

Ч тӧрлӓтӓш

чӓй çay
чӓйлык çaylık [предназначенный для чая] § чӓйлык вӹд çaylık su, çay suyu [вода для чая]
черепаха kaplumbağa (Testudines) [черепаха]
чехла Çekçe, Çek dilinde
чивык [деревянные обрезки для игры в щелчки]
Чили Şili; Чилин Şili'nin
чок [подражание состоянию неподвижности]
чонгештäш uçmak
чонгештӹлмӓш uçan
чонгештӹшӹ uçan, uçmakta olan

Ш тӧрлӓтӓш

шӓдӓнгӹ buğday
шӓкшӓльӹ kertenkele
шал sal
шалахай 1. sol [левый] 2. solak [левша] § шалахайышты soldaki
шанавӹл gökkuşağı
шапки понгы bir tür mantar (Leccinum) [подосиновик]
Шартял Noel; Шартял кож Noel ağacı
шачмы pazartesi
шачынжок
шӓлӓвуй [растрёпа, лохмач, космач]
шӓхӓрди kasık biti (Pthirus pubis)
швед кугижӓ İsveç kralı
шведлӓ İsveççe, İsveç dilinde
Швеци İsveç; Швециштӹ
ши gümüş
шим siyah, kara
шим карак ekin kargası [грач] (Corvus frugilegus)
шим лӹпӹ bir kelebek türü (Nymphalis antiopa)
шим тум понгы [сатанинский гриб]
шим шӱӓн kara boyunlu (темношеий nigricollis)
шин понгы [трутовик]
школ okul
шлем miğfer, kask
шлемӓн miğferli, kasklı
шодан akciğerli
шоды akciğer
шодыдымы akciğersiz
шож arpa
шол понгы [1. вязовик, трутовик чешуйчатый, пестрец 2. вёшенка, вешенник]
шошым ilkbahar
шӧртньӹ altın
Шри-Ланка Sri Lanka; Шри-Ланкан Sri Lanka'nın
шукиӓш çokyıllık (bitki)
шукш kurt, tırtıl [червь, червяк; гусеница]
шукы çok § шукы-шукы çok çok
шурны каля [мышь-зерновка, мышь полевая; млекопитающее отряда грызунов]
шӱӓн boyunlu, boynu halkalı
шӱдӹ yüz
шӱлӹ kirpi (Erinaceus europaeus)
шӱмбелвлӓ kardeşler
шылдыр kanat; yüzgeç § шылдыржын kanadının; шылдыр шӓрӓлтӹмӹжӹ ... kanat açıklığı
шылдыран ... kanatlı; yüzgeçli
шӹдӹр yıldız
шӹжӹ sonbahar
шӹл et
шӹльӹ понгы [1. булавница, рогатики 2. ежовик, колчак]
шӹмлу yetmiş
шӹмшӹ yedinci
шӹмӹт yedi
шӹнгӹртӹш sığırcık (Sturnus vulgaris) § шӹнгӹртӹш мыры [песня скворца], шӹнгӹртӹш уля (harfiyen: "sığırcık kovanı") sığırcıklar için yapılan kuş evi [скворечник, скворечня; специальное помещение для скворцов]
шӹнзӹмӓш I toplantı, parti [сидение; посиделки]
шӹнзӹмӓш II bilgi [знание, познания; познание; осведомлённость] (krş. шӹнцӹмӓш)
шӹнцӹмӓш bilim [наука] (krş. шӹнзӹмӓш) § культура дон шӹнцӹмӓш kültür ve bilim
Шӹпӓн океан Büyük Okyanus
шӹргӹ orman
шӹргӹмыны yanak
шӹрен sık, yoğun, yaygın § шӹренок ? çok sık, çok yaygın, шӹренжок
шӹрпӹ 1. kıymık; 2. eskiden yonga [1. заноза 2. уст. мелкие лучинки, щепки] {Türkçedeki çalı çırpı ikilemesindeki çırpı sözüne çok benziyor}
шӹшер süt
шӹшер качшы вольыквлӓ memeliler (Mammalia)

Щ тӧрлӓтӓш

§ Dağ Maricesinin kendi öz sözleri şç (щ) harfiyle başlamaz.

Ы тӧрлӓтӓш

ыжар ~ ыжаргы yeşil § пӹцӓлгӹ-ыжар(гы) [тёмно-зелёный]; пӹцкӓтӓ-ыжар(гы) [тёмно-зелёный]; саралгы-ыжаргы [желтовато-зелёный]; симсӓлгӹ-ыжар(гы) [синевато-зелёный]
ыжар карак gökkuzgun [сизоворонка] (Coracias garrulus)
ыжван ru:жбан
ылаш olmak [быть / to be]
ылшы olan
ышма ağız

Ӹ тӧрлӓтӓш

ӹдӹрӓмӓш kadın
ӹжӓл --- жӓл
ӹжӓлӹн --- жӓлӹн
ӹзӓк-шоляк халавлӓ kardeş şehirler
ӹлцӹк kılçık, başak kılçığı
ӹлӹштӓш yaprak; sayfa (defter, kitap)
ӹлӹшӹ yaşayan
ӹндекшлу doksan
ӹндекшӹ dokuz
ӹндекшӹмшӹ dokuzuncu
ӹштӓш yapmak
ӹштӹмӹ yapılan § шӹшер гӹц ӹштӹмӹ sütten yapılan
ӹштӹрлык dolaklık, dolamalık [предназначенный для портянок, онучей]

Э тӧрлӓтӓш

эдем insan; adam, âdemoğlu; эдемӹн insanın
эдемдӹмӹ insansız
Экватор Гвиней Ekvator Ginesi
эксӹк eksik, eksiklik, noksan, kusur, sıkıntı, kıtlık; dert, keder, bela [1. недостаток, упущение, пробел; несовершенство, ошибка, изъян, неправильность, дефект 2. несчастье, бедствие, беда, горе; горестное событие] § эксӹкӹм кандышы zararlı, zarar verici (yılan vs.)
эксӹкдӹмӹ zararsız (yılan vs.)
экспанси yayılma, yayılış [экспансия] § ... экспансижӹ ... yayılması, yayılışı
эргӹ oğul
эрзӓлӓ Erzaca, Erza dilinde
эскиз taslak, eskiz
эскизлык taslak çizmeye uygun, eskizlik [предназначенный для эскиза] § эскизлык тетрадь taslak defteri, eskizlik defter [тетрадь для эскизов]
Эстони Estonya; Эстоништӹ
эстонла Estonca, Eston dilinde
этимологи etimoloji; этимологижӹ etimolojisi
Эфиопи Etiyopya

Ю тӧрлӓтӓш

юк ses
юкан ses ..., sesli, sesle
юкдымы sessiz
юкдымын sessizce
юр yağmur § юр капльык yağmur damlası
юран yağmurlu, yağışlı
юраш yağmur yağmak
юрдымы yağmursuz; kuru

Я тӧрлӓтӓш

Яжо! Good!
якте kadar; dek, değin § вады якте akşama kadar [до вечера], токына якте [до нашего дома], ньӹмешкӹ якте şimdiye kadar [до сего времени], тангыж якте deniz[in]e kadar
якшар kırmızı, kızıl, kan rengi
якшар уа kızıl söğüt (Salix acutifolia)
якшар ушман kırmızı pancar (Beta vulgaris var. conditiva) [столовая свёкла]
якшар шаптыр kırmızı frenküzümü (Ribes rubrum)
якшар ӹнгӹж ahududu (Rubus idaeus) [красная малина]
якшаргаля [мышь-зерновка] § bkz. шурны каля [мышь-зерновка, мышь полевая]
якшаргы --- якшар
якшаронг şakrak kuşu (Pyrrhula pyrrhula)
ял ayak
ялварня ayak parmağı
ялдымы ayaksız
Япони Japonya; Японин Japonya'nın
японла Japonca, Japon dilinde
яратымы en (çok) sevilen/beğenilen, gözde, favori § кырык марынвлӓн яратымы качкышышты Dağ Marilerinin en çok sevilen yemeği

Сирӹшӹ:Kmoksy/Кырыкмарла

Контент