|
Катри Вала финн поэзим уэмдӹшеш, поэзин пӹсмӓнвлӓм пыдыртышеш шотлалтеш дӓ келесӓш келеш, тидӹм тӹдӹ пиш сӓмӹрӹк ылмыжы годым ӹштен сӹнген. Тидӹ гӹц пасна антимилитаризм тематика остатка лыдышвлӓштӹжӹ (”Пӹжӓшӓн пушӓнгӹ йыла” погемикшӹ) кымда вӓрӹм нӓлеш. Поэтессылан пингӹдӹ характерӓн лимӹлӓ ылын, вет тӹдӹн ваштареш шалгышывлӓжӓт ситӓлык ылыныт, тӹдӹн лыдышвлӓжӹм, тöрöкшӹ, лач изи маргинальный группывлӓ веле акцептируенӹт, тӹдӹн лыдышвлӓн сирӹмӹжӹм керӓл пӓшӓэш шотленӹт. Но кыце пӓленӓ, тореш шалгышывлӓ анзылны тӹдӹ вуйжым сӓкӹде, анешлӓ, лыдышвлӓжӹм сирен, нӹнӹм сӹнген. Такеш агыл вет маныт, тошты маняры ӹнжӹ шыпылт, у тӹдӹм сойток сӹнгӓ.
== Катри Вала кырык марла ==
<poem>
ПЕЛЕДШӸ МӰЛӒНДӸ
''KUKKIVA MAA''
''Ах, тӹ соты ӓшӹндӓрӹмӓшвлӓ,''
''кӓнгӹж тӹнгӓлеш веле ыльы,''
''тӹнӓм тӹнь, аяр, ӹрвезӹ дӓ''
''яратышы''
''ош йыдымат вӓк йӹлгӹжӹц''
''дӓ симсӹ пӹлгомым пеле-лош
шелмешкет ӹшке сотетӹм''
''йӹрвӓш шӓвӹктӹльӹц.''
АПРЕЛЬӸН ОСТАТКА ВАДЫЖЫ
''Huhnikuun viimeinen ilta''
Тыр вады.
Левӓш тӹрвлӓ мӓгӹрӓш цӓрненӹт,
аярат тагышкы тӹргештен шӹлӹн.
Симсӹн валгалтшы рӹмӓлгӹ юкымат ак лык –
тӹдӹ йӹрвӓш ылшы ландшафтым ӓвӓлтен нӓлӹн.
Йӹрвӓш киш пышым шӓвӹшӹ шӹргӹ шайыц
кого дӓ ӧрӹн анжышы сар пеледӹш гань
йонгата тӹлзӹ ин лӓктешӓт
пӹцкӓтӓ симсӓлгӹ пӹлгомеш
кечӓлт кодеш.
Цилӓ лудын дӓ колышыла каеш.
Малын вӓл мырывлӓ ак йонгалтеп,
кышты шошым ӓнгӹрвлӓн шужгымышты
дӓ ойхы паштек мӹнгеш толшы кеквлӓн
сусун мырымышты шакта ыльы?
Кышты вӓл тӹ жеп сӓрнӓ,
кынам нӹжгӓ шудын ыжар вӹржӹ
якшаргын вӓк кайын колта?
МӰЛӒНДӸН ПОНГЫШЫШТЫЖЫ
''Maan povella''
Ма сусу понгышыштет кӓнен киӓ, мӱ лӓндӹ,
цӓрӓ, ӹрвезӹ дӓ цаткыды,
ышмажы дӓ нершуажы ыжар пайдает доно циц!
Тагышецӹн симсӹ пеледӹшӹн нӹжгӓ тӹрвӹжӹ
эдемӹн сӹнзӓлӓ кайын колта,
ӹлӹштӓшвлӓ вашт нӹжгӓ ыжарикӓ соты йога.
Яратем, тӹньӹм, мӱлӓндӹ!
шимӹм, кӹрӓнӹм, ыжаргым, ´
ӹлӹшӹм дӓ колышым
яратем тӹньӹм, мӱлӓндӹ!
Понгышышкет вазын, ыжар алтарьышты вуйта кӓнем,
тӹньӹн нӹжгӓ тотлы пышвлӓэт
фимиам гань ӹлӹмӓшлӓн
цӧклӹмӹ кӓпем вашт витӓт.
Мӹнь гӹцем ӹшке ганетӹм ӹштемӓ, мӱлӓндӹ,
сусу кымыл доно
пӓленок сооок вашталташ, уэмӓлтӓш,
ум ӹштӓш дӓ мычашдымы монгырышкыла кеӓш цацышым!
Тӹ жеп толмыкы,
сӹнзӓэм янгылымыкыжы,
шӱ мем ӱкшӹкмӹкӹжӹ
дӓ кынам юкымат ак лык, тӹнӓм
тӹньӹн куатан юкет ӹрӹшкӓлт кежӹ,
шӧртньӹ кашаргы гань
кӓпӹшкем шыралтшы
дӓ мӹньӹм сусу, сӓмӹрӹк, пеледшӹ
йӹлгӹжшӹ мӱлӓндӹ вӹкӹ
угӹц понгыжтарыжы!
ПЕЛЕДШӸ МӰЛӒНДӸ
''Kukkiva maa''
Мӱлӓндӹ сиреньӹн симсӓлгӹ авахавлӓжӹ,
пӹзӹлмӹн тыгыды пӹрӹнзӹкӓн ош пеледӹвлӓжӹ,
тигытпеледӹшвлӓн якшар тӹрвӹвлӓштӹ доно мадеш.
Алыкын симсӹ, сары, ош пеледӹшвлӓжӹ
тангыжыштышыла рӹпшӓлтӹт.
Ах, пышыжы махань!
Церкӹштӹш валгыды фимиамат тидӹлӓн мадын колта!
Шокшы дӓ цӹтӹртӹшӹ, ородыш кемеш йӱ кшӹм ӹштӹшӹ
мӱлӓндӹн ти тотлы пышыжы!
ӹлӹ, ӹлӹ дӓ ӹлӹ!
Кого сусу доно ӹлӹ ӹлӹмӓшӹн сек цевер жепшӹ,
пеледӹшвлӓэтӹн цевер тӹрвӹштӹм пач,
ӹлӹ, цеверӹн пеледӹн,
тотлы пышвлӓ дӓ аярын сотыжы гӹц экстазышкы пырен –
йӱкшӹ гань лин, ӹлӹмӓшӹн сек цевер мӓгӓлжӹм шижӹн,
ӹлӹ!
Колымаш толнежӹ гӹнь, тек толеш!
Шукы цӹреӓн цевер ылмаш рок вӹкӹ
кошкышы ӹлӹштӓш гань вилӓш тӹнгӓлеш гӹнь ма тӹнӓмжӹ?
Икӓнӓ цеверӹн пеледмӹ агыл ма?
Икӓнӓ аяр пелтен ӹрӹктӹде ма?
Икӓнӓ пӹлгомыштыш гань яратымаш тылшолла йылыде ма?
КЕЧӸ ШӸНЗЕШ
''Aurinko laskee''
Келгӹн шӱлен, яргатан сотемдӓрен,
якшаргын дӓ ӱштӹн
тӹнь, кечӹ мӱлӓндӹ вӹкӹ анжет
дӓ ош ялвлӓэт доно вӹлецӹнжӹ
кӱшкӹлӓ талашет.
Кого тангыж шайыкы валет,
а сирӹштӹжӹ мӹньӹ шалгалтем -
изи дӓ тылык ганьы, ӹшкетем.
Ой, тӹнь шокшы дӓ цевер,
ой, тӹнь якшаргы дӓ ӱ штӹ,
ойхеш шӱ мемӓт кӹлмен шӹнзӹн.
Кыце тӹнь тенге мӹньӹм коденжӹ кердӓт?
Анжалма, кыце цӹтӹрем
анжалма, кыце кидэм токетлӓ кырма,
малын шокшетӹм кӧргем гӹц нӓнгет,
малын шӱмемӹм ӹнет ӹрӹктӹ?
Ой, тӹнь Йымы гань ылат!
Пор гань ош кидемӹм кычемӓ,
якшар ӓрӓкӓлӓ кайшы тангыж гач
пелтӹшӹ шӱ мӹшкет мӹньӹм нӓнгемӓ,
паштекет мӹнь кенем,
кого тангыж шайык, паштекет.
НОКТЮРН
Тӹлзӹ – кӓнгӹж ӹрдӹн кӱ шӹ кӹцкӹжӹ
ыжар мӱлӓндӹ вӹкӹ анжа.
ӱ штӹ кӹдежӹштӹ цӹтӹрӹшӹ сарта тыл гань
сотыжы вӹд вӹлнӹ рӹпшӓлтеш.
Амалышы мӱлӓндӹ ӹшке пышанжы -
Тӹлзӹ вӹкӹ анжен, кӧргӹшкем
тамахнь ӧрӹктӓрӹшӹ ладна ылмаш
шӱмем вашт витӓ.
Тӹлзӹ таманяр тӹжем гӓнӓ
мӱлӓндӹ вӹлнӹ пеледӹшвлӓн пеледмӹштӹм
дӓ кошкымыштым ужынат,
нимат тӹдӹм ӧрӹктӓрен ак керд.
Седӹндонат агыл ма, тӹдӹ соок техень ладна?
. . .
Анзылнем шим , ӓйӹнӓлтшӹ ӹмӹлкӓм ужам –
шуды лошты тӹлзӹ сотышты луды коти
садышты пышкыды пӹжӓшвлӓштӹштӹ
амалышы кеквлӓм кычаш кеӓ.
Цӹтӹрӹшӹ юк тыр йыдым пӹчкӹн шуа –
шӧртньӹ вӹдӹшкӹ шӹлшӹ, лӱ дӹн колтышы
шим кек!
ПУШТЫН ШУМЫ МӰЛӒНДӸ
''MURHATTU MAA''
''Тӹлзӹ кошкен шӹцшӹ мӱ лӓндӹ вӹлец иэш''
''Тӹдӹн ош ӧртшӹ''
''ойхын кайшы мӱ лӓндӹ вӹлнӹ ши коэлӓ''
''мыльгалтеш, тӹдӹн колышы пышвлӓжӹ''
''янгылен шӹцшӹ молитвӓвлӓ гань''
''ӹрен шӹцшӹ южышкыла* кузат.''
ШӸЖӸ ТӸНГӒЛТӸШ ЙЫДВЛӒ
''Syyskesän yöt''
Кынам пӹцкемӹш пӧрт йӹр
шим тангыжла коэштӓлтеш
дӓ окняшты лампы соты докы
лишемӓш цацышы лӹпӹвлӓ чонгештӹлӹт,
техень кӓнгӹж мычаш йыдвлӓн
эртӹш кӓнгӹжӹн шокшы кечӹвлӓжӹ
ӓшӹшкем вазыт.
Кӓпем кӹлмен шӹцшӹ пушӓнгӹ гань
пакыла талашышы аяр докыла кырма –
такеш тӹдӹ шокшын шыпшалмым выча.
Цӹтӹрӹшӹ изи йӓнгем пеледӹшвлӓн
колымыштым ужеш.
Ах, малын вӓл ӹшкежӓт ам колы
цевер ыжар тангыж сирӹштӹш
сары ошмала,
кӓнгӹжӹн сек шокшы дӓ косир кечӹвлӓн
кӓпемӹн экстазыштышыла ылмыжым ӓшӹндӓрен?
Тӹнӓм тӹньӹм амат уж ыльы, колымаш,
лач йӹрен,
сӓмӹрӹк дӓ тангыж шуды пышан кӓпем
тагышкы намал кет ыльы.
Тенге кӹзӹтшӹлӓ
шим окня вашт ойхырен анженӓт ам шӹнзӹ,
йылен кешӹ шылдыран лӹпӹвлӓмӓт ам уж,
юр пышымат ам шиж дӓ колаш тынгӓлшӹ пеледӹшвлӓн
саслымыштымат ам кол ыльы.
СОТЫ ШӸЖӸ КЕЧӸ
''Kirkas syyspäivä''
Шӹргӹ, мӱ лӓндӹ дӓ пӹлгом
шӹжӹн цевержӹ доно циц ылыт.
Янгылен шӹцшӹ рок вуйта нерӓ
дӓ йӹрӓш цаца.
Пӹлгомышты шӹжӹ аярын
ӱ штӹн йӹлгӹжмӹжӹ.
Пӹцкӓтӓ ыжарикӓ пушӓнгӹвлӓ вуйышты
вӹр гань якшар патькалтышвлӓ йӹлгӹжӹт,
рок вӹлнӹ сарикӓ ӹлӹштӓшвлӓ логӹц
вараэш кодшы йӹнгӹлвеледӹшӹн
анжалтышыжы кайын колта.
Кырык неркӓвлӓштӹ поздан кӱ шӹ
шарды мудын
вӹршӓржӹ тьолгыжеш.
Кӓнгӹжӹм мӱ лӓндӹ яктеок валышы пӹлгом
ӹнде кӱ шнӹ сӓрнӓ.
Цӹрежӓт пӹцкӓтӓэмӹн,
тӹдӹ вуйта шокшы кӓнгӹж йыдвлӓн
мириады пеледӹшвлӓн симсӹштӹм
йӱ н темӹн.
Цилӓ, шокшы кӓнгӹжӹн
цилӓ мӓгӓлжок ӹнде ямын, шылен кен –
тӹ кечӹвлӓжӹ дӓ тӹ йӹрӹшӹ йыдвлӓжӹ.
Шӹжӹ аярын ӱ штӹ сотыштыжы
поспейӹшӹ олман дӓ шӓдӓнгӹн
пышышты йӹрвӓш шӓрлӓ
шӹргӹ лошты нӱ шмӱ влӓн олен
вилмӹ юкышты шакта ---
ПУШТМЫ МӰЛӒНДӸ
''Murhattu maa''
Охыр цӹзӓн,
шимемӓлтшӹ дӓ колышы
мӱ лӓндӹ киӓлтӓ
улы вижӹ цаткыды вӹршӓржӹ гӹц йоген лӓктӹн
мӱ лӓндӹм ӹлӹмӓш пуштын.
Пӹлгом гӹц ойхын мӓгӹрӹмӓш шакта
шукердӹ агыл пеледшӹ
кырыквлӓ вӹлец кого ясы пӹцкӓтӓ ӓнгӹрлӓ йога.
Апай ойхан вӹд дон кырыквӓ вӹлец сасла
дӓ йӓрвлӓ йӧрӹшӹ сӹнзӓвлӓ гань
колымашын лӱ дӹшлӓ пӓшӓжӹ вӹкӹ анжат.
Шӹргӹ лошты шӱ шӹ пыш шӓрлӓ,
купвлӓ шӱ ӓш тӹнгӓлшӹ кӓпвлӓ доно вуйта циц ылыт.
Амалышы пӧртвлӓ йӹр ужаш лидӹмӹ
ашкылвлӓ сӓрнӓт,
пивлӓ урмыжыт.
Пӧртвлӓштӹ эдемвлӓ цӹтӹрӓт
дӓ ынгылаш лидӹмӹ лӱ дмӓш доно
ӓвӓлтен нӓлмӹвлӓэт
амалымышты годым мӓгӹрӓт.
Цӹтӹрӹшӹ шӹдӹр
шӹжӹшӹ пӹцкемӹшеш ямаш манын
талашен йогышы пӹлвлӓ лошкы
тӹргештӓ.
ПӸТӒРИШ ЛЫМ
''Ensi lumi''
Шӹжӹн пӹцкӓтӓ цӹревлӓжӹм анжен
ошын ылмыжы гишӓнӓт монден шуэнӓм
дӓ ик ирок ти ошет анзылнем кайын колтыш.
ӧрӹн, шӹп шалгышым.
Нолешем вазалшы пышкыды ош лым пӹрцӹк
ӱ штӹ тотлы пышыш сӓрнӓлтӹ,
ош мӱ лӓндӹ техень тыр ыльы -
кӓпемӓт вӓк тӹнгӓш тӹнгӓльӹ
вуйта тамахань ядым йӱ н колтышым.
Йымы вуйта вӹр гань якшар дӓ шӧртньӹ
буквавлӓ доно сирӹмӹ книгӓн ӹлӹштӓшӹжӹм
шӓргӓл шуш дӓ ум, итӹрӓм, ошым пачын кодыш
тӹштӹжӹ тел аярын ошикӓ ялвлӓжӹ доно
цевер, ӱ штӹ дӓ лым пӹрцӹк модан
мырывлӓм сирӓш тӹнгӓлӹт.
ТЕЛ АЯР
''Talviaurinko''
Аяр лым доно леведӓлтшӹ мӱ лӓндӹ вӹкӹ анжа
дӓ цилӓок тьолгыжтара.
Лаштыквлӓэш шӓлӓнен кешӹ мирадыла
мӱ лӓндӹ дон шӹргӹвлӓм ош алыквлӓм
дӓ кырыквлӓм йӹлгӹжтӓрӓ,
ти тел аяр,
кыды иӓнг шӹцшӹ пӹлгомышты
ош бриллиантла тьолгыжеш.
Тӱ нымбал вуйта Йымын кӱ кшӹ кӹдежшӹ,
йӹрвӓш тӹштӹ ӱ штӹ, соты шанымаш,
нимахань йӱ кшӹ ылмашат уке,
техеньӹвлӓн Йымын кӹдежшӹ,
кыдывлӓн йӓнгӹштӓт лач ош бриллианток,
кыдывлӓ, ти Йымы ганьок,
нигынамат самыньым ак ӹштеп
дӓ костан ылыт,
ти Йымыжы гӹнь нигынамат
мӱ лӓндӹн кӹдежӹшкӹжӹ ак ташкал,
лач пӹлгом гӹц веле суя.
Шеклӓнен ти храмын амасашкыжы анжем
шижмӓшвлӓэм ошеш церлӓнӓт вӓк,
тенге мӹнь пӧртемӹн пӹцкемӹшрӓк кӹдежӹшкӹжӹ
шӹлӓм дӓ аярым мӓгӹрем,
кӓнгӹж годаш шокшы аярым мӓгӹрем
дӓ тӹ пуры Йымым,
кыды шукы йиш тотлы пышан кӓнгӹж йыдым
ашкедмӹжӹ годым
ӹлӹштӓшвлӓмӓт нӹжгӓн шыпшалеш - -
''Валери Аликов сӓрен''
</poem>
[[Category:Wp/mrj]]
| 