Эдемӹн прававлӓжӹ: версивлӓ лоштышы айыртем

'''Эдемӹн прававлӓжӹ'''

 

 

 

- тырын, мирнӹй погынымашвлäм эртäрäш, ушемвлäшкӹ погыналташ права

 

== Экономикӹштӹ, социальный дä культурный сферӹвлäштӹ техень прававлä: ==

- пäшäм ӹштäш дä кäньӹл условивлäштӹ тидӹм ӹштäш права

- социальный обеспеченилäн права

- тыменяш дä образованим нäлäш права

Прававлä тӹнäм веле ӹлäт, кынам гражданвлä ӹшке активно нӹнӹм кычылтыт. ӹшке прававлäм пäлӹмäш - демократи шӱлӹшäн ушемкымдемӹн тӹнг пäлӹквлäжӹ ылыт. Тидӹжӹ кыце ӹшке интересвлä верц шалгымашты, тенгеок ушемкымдемӹштӹш ядмашвлä доно активно интересуялтмышты цаклалтеш. Шукырак информацим техень сайтвлä гӹц пäлен нäлäт: гоогле гач:

 

Ирӹк - эдем мам ӹштӹнежӹ дä ӹштäш шана, тӹдӹм ӹштен кердмӹжӹ. Ирӹкäн ылмаш дä ирӹк гишäн философин историштӹжӹ шукы семӹнь трактуялтеш, кынамжы тидӹм эдемӹн долгжы доно, вäк, кӹлдäт, кынамжы тидӹ гишäн воксекат ак попеп дä кынамжы попенӹт, гӹнят, тӹдӹлäн раскыды пӹсмäнӹм ӹштенӹт. Ирӹк дä ирӹкäн ылмаш этика доно кӹлдäлтӹт – дä тидӹ эдем мам вес эдемвлä анзылны дä вес эдемвлäлäн ӹштä, ынгылышашлык, действивлäжӹ верц вäшештӹшäшлык. Ирӹк дä ирӹкäн ылмы гишäн кугезӹ годшаш философвлäок шаныкалаш тӹнгäлӹнӹт, нӹнӹн дä вес курымвлäнäт сирӹмӹ шанымашвлäштӹм шукы книгä доно лыкмы. Пиш ӹжäл, туан йӹлмӹнä доно нӹнӹм лыдын ана керд.

 

Демократи – законвлä, правилывлä, процедурывлä, йöнвлä гӹц шалга, махань-шон общественный организацивлä дон политикӹштӹш партивлäн мнеништӹм анзыкы лыктеш, махань-шон социальный классвлäм интересвлäштӹм ӹшӹклäш йöнӹм пуа. Демократи годым ушемвлäш, группывлäш, партивлäш погынаш лиэш дä политикӹштӹ ”ӱлӹц кӱшкӹ кузаш” йöн улы. Демократи гишäн кугезӹ Грецишток попаш тӹнгäлмӹ (Платонын тымдымашвлäжӹ дä кугижäнӹш гишäн теоривлäжӹ).

== Кӹзӹтшӹ жепӹн демократим тенге ынгылыман: ==

 

- шамакын ирӹкшӹ

- кӱ махань религилäн ӹнянä, тидӹм ӹштäш тидӹлäн ирӹкшӹ улы

- айырымашвлäм тöрӹн ”цилäнäт ик праваан ылыт” принципӹм шотышкы нäлӹн эртäрӹмäш, кандидатвлäм, политикӹштӹш партивлäн программывлäштӹм шотеш пиштӹмäш

- парти дä профсоюз кöргӹштӹш демократи, партивлä кöргӹштӹ фракцивлäн ирӹкӹн лин кердмӹштӹ

Кӹзӹтшӹ глобализируялтшы жепӹн демократиäт кугижäнӹшвлä анзылны у задачывлäм шӹндä, нӹнӹ гӹц демократин принципвлäжӹм, правилывлäм, гражданинӹн, эдемӹн прававлäжӹм шотышкы нäлäш тергä дä лач ӹшке законвлä доно веле агыл, тенгеок халыквлäлошты сирӹмӹ законвлäм кычылташ дä утла лач ӹшке суверинитет гишäн шанышы сäндäлӹквлä гӹц, халыквлäлоштыш законвлäм шотеш пиштен, нӹнӹ гӹц изиш карангашат ӱжеш. Тӹ сäндäлӹквлä, кыдывлä ”мä демократин принципвлäжӹ доно виäнгӹнä” маныт, но тӹ годымок кӹзӹтшӹ жепäш тергӹмäшвлäм öрдӹжеш кодат, парктикӹштӹжӹ иммитационный демократи, авторитарный äль пеле авторитарный режимвлä докыла кеäт.