Мары Эл Республик: версивлӓ лоштышы айыртем
Контентӹм карангдымы Контентӹм уштарымы
EmausBot (кӓнгӓшӹмӓш | вклад) м роботтемен: ace, af, az, be-x-old, bs, crh, cy, fa, ka, kv, lt, mhr, mk, mn, mr, ms, myv, nds, os, pnb, sah, sl, tl, tt, ug, vi, war, xal вашталтен: ar, es, hu, pl |
EmausBot (кӓнгӓшӹмӓш | вклад) м робот косметические изменения |
||
10 корны:
|FSCtrWhat = Вуйхала
|FSCtrNm = Йошкар-Ола
|CreateDate = [[
|AreaRnk = 76
|TotArea = 23200
27 корны:
|ViceTtl = Виктервуй
|ViceNm = [[Маркелов, Леонид Игоревич|Леонид Маркелов]]
|LegislTtl = Тӧртыклыкшы кычемын<br />вуйжы, Кугижанӹш<br />Погынын вуйлатышыжы
|LegislNm = [[Минаков, Юрий Александрович|Юрий Минаков]]
|FSAnthem = Мары Эл Республикын куатлымы мырыжы
|Time = [[
|summerTime = [[
}}
[[Файл:Mary El map-mari.png|thumb|320px|Мары Эл Республик]]
'''Мары Эл Республика''' ({{йӹлмӹ+mhr|Марий Эл Республик}}, {{йӹлмӹ+ru|Республика Марий Эл}}) — [[Россий Федераций|Россий Федерацин]] лаштыкшы, Тӹдӹ Йылкымдемӹн Федерал [[Йырвел|йӹрвелӹш]] пыра.
Вуйхала - [[
[[Вичӹ вел|Киров]], [[Угарман вел|Угарман]] областьвлӓ, [[Татарстан Республика|Татарстан]] дӓ Суасламары [[Республик|Республикывлӓ]] доно йӹгӹре ылеш.
== Историжӹ ==
* [[
* [[
* [[
* [[
== Географи вӓрлӓнӹмӓш ==
50 корны:
Республикын когорак лаштыкшы Йылын шалахай сирӹштӹжӹ ылеш.
Шалахай сирӹн вадывел лаштыкшым купан [[
Республикин ирвел монгыржы [[
Йылын вургымла сирӹштӹжӹ 14 гӹц республикын лач ик районжы, Кырык мары район, вӓрлӓнӓ. Тӹдӹ [[Йылвел кӱкшӹ вӓр|Йылвел кӱкшӹ вӓрӹн]] йыдвел тӹрӹм налеш. Тӹштӹ Юлыш [[Шур (эҥер)|Шур]], Сумка, Йынгы, Арйынгы, Шӹндӹр ӓнгӹрялвлӓ йоген пырат.
67 корны:
== Районвлӓ ==
* [[
* [[
* [[Кырык мары район
* * [[
* [[
* [[
* [[
* [[
* [[
* [[
* [[У
* [[
* [[
=== Халавлӓ ===
Вуйхала: [[
Халавлӓ: [[
<div align="center">
{| class="toccolours" style="margin: 0 2em 0 2em"
|-
| bgcolor="#C0C0C0" | '''5 тӱжем деч шукырак еҥан илем-влак''' ([[
|-
|
144 корны:
|}
</div>
* ''Тенгеок анжы:'' '''''[[
Халык шот: 716,9 тӹж. эдем ([[
Йошкар-Олашты, Юлсер-Олашты, Йошкар-Ола сага вӓрланӹшӹ икманяр солашты дӓ республикын вадывелӹштӹжӹ рушвлӓ шукырак ылыт. Соласе вӓршӧрлаште марынвлӓ шукынрак ӹлат, Кырык мары районышты – йӹлмӹ да урат (культура) шотышты алык марывлӓ гӹц айыртемӓлтшӹ кырык марывлӓ. Провой кымдемӹштӹ икманяр суасламары сола улы. Тадарвлӓ тӹнгжӹм Йошкар-Олашты, Юлсер-Олашты, тенгеок Поранча дӓ Марий Тӱрек районвлӓштӹ ӹлат.
152 корны:
!Халык ||Халык шот 2002 ин, тӹж. ([http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 *])
|-
|[[
| 345,5 (47,5 %)
|-
|[[
| 312,2 (42,9 %)
|-
|[[
| 43,4 (6,0 %)
|-
|[[
| 7,4 (1,0 %)
|-
|[[
| 5,1
|-
|[[
| 2,2
|-
|[[
| 1,4
|-
|[[
| 1,3
|-
|[[
| 1,2
|-
|[[
| 1,1
|-
186 корны:
== Эртӹмгорны ==
Финн-угр полкошамыч ӓкрет годсек кызытсе касвел, йӱдвел дӓ покшел Российын ужаштыштыже вӓрлӓнен ылеве. Марий Эл вӓрлӓныме вӓрыштыже шуко ӓкрет годсо арвервлак кодыныт, кудо икымше тӱжемийлашке мӓмннӓ курымашлык (Кристос шочмо) деч ончыч пурат. Шке лодкален возымо тиштым йомдарымылан да суас акрет годсо кагазвлак [[
Марийшамычым эн ондак VI курымышто лишне гот калыкын эртымгорнызо Иордан Merens семын палемден. Вара X курымышто казар курымсерышче марийшамычым Ц-р-мис семын палемден. Тыге рушвлак нунын дек ончыл (касвел) марийшамычым (мӓрӹ) «меря», шеҥгел (эрвел) марийшамычым (марий) «черемис» лӱмден тӱҥалыныт. Тыгак суасшамыч марийкалыкым «сярмысь» але «чирмеш» лӱмденыт. Тиде жапыште марийвлак пошкудо [[
IX курым гыч марий калык эрвелыш кайыше [[Кийып Руш|Кийып Рушысо]] славяншамыч дене кылдалт шогат. Нуно марий мландыш пуреныт да икмыняр ожно марий ола олмылаште илаш тӱҥалыныт (Галич Мерский, Ростов), тыгак у олам шынденыт: Ярославль, Суздаль, Владимир, Нижний Новгород (Угарман). Эркын-эркын касвел марий Кристиан тыныш пурымеке славянлаҥдат, Кристос тыныш пуртымаш ваштареш шогышо еҥвлак куржат эрвелыш, марий мландын кӧргыш. Кокла курымлаште марий кундемыште руш-суас вашпижмаш (руш ден суас калыкын вашпижмашыже) чӱчкыдын лиеда (тыглай паша лиеш). Тидегунам марий калык суас велне лиеш. Кужу жап суас ден марий калыкшамыч сеҥышыш лектыт, варажым Шучко Йыван ончылгоч шонен пыштыме да руалтен налме сарым тӱҥалеш: 1546 ийыште курыкмарий калыкын мландыже (Юлын пурла серже) Моско йымак логалеш, 1552 ийыште Чар саркалык Озаҥ-олам налыт, да олыкмарийвлак йозакым Москолан тӱлаш тӱҥалыт. Варажым шонен пыштыме колонизаций тӱҥалеш: тыге 1557 ийыште негызым пыштыме [[
Кристиан тынеш виеш пуртымылан кӧра марийшамыч суртым-ялым коден вес верыш лектын каят да тушто илаш тӱҥалыт. Пӧтыр Икымше годым марий калыкым саркызматыш (армийыш) налаш тӱҥалыт, вер-шӧрын шанче шымлымаш эртаралтеш, марий йылмын икымше кириллик йӱкпале негызеш возымаш лектеш. Икымше кириллице негызеш марий йылмылончым Вениамин Пуцек-Григорович 1792 ийыште савыкта. Марий калыкын илышыже пеш неле кодеш, садлан шукырак марийшамыч Пугачовын шогымашым эҥертыныт.
[[
== Экономик вияҥмаш ==
205 корны:
Тӱҥ йӧнозанлык укшвлак — машиным чоҥымаш да кӱртньым келыштарымаш (тӱрлӧ ӱзгар да арвервлак, аптоматизаций йӧнык да чодыра келыштарыме арвервлак, сатулымаш да кочмывер арвервлак, машинавлак вольык ончашлан да кочкаш ямдылашлан, чодра, пум келыштарыме да челлулоз-кагаз йӧндартыш, куштылго да йӧрвар (шыл-шӧр) йӧндартыш.
Эн кугу ыштыквервлак: ТАУ "Йошкар-Оласе шылкомбинат", Марий машинчоҥышо завод, Пелвӱдышӧ ӱзгар завод, Йошкар-Оласе чодыра озанлыклан машинам чоҥышо заводвлак, механик завод (велосипедвлак; [[
Тӱҥ йӧнозанлык рӱдер-влак — Йошкар-Ола, Юлсер-Ола, Цӹкмӓ, Провой.
220 корны:
<!-- Категории -->
{{DEFAULTSORT:Мары Эл}}
<!-- Interwikis -->▼
[[Категори:Мары Эл| ]]
▲<!-- Interwikis -->
[[ace:Republik Mari El]]
|