Европын Согоньжы: версивлӓ лоштышы айыртем

'''Европын Согоньжы''' Европыштышы халыквлäлоштыш организацивлä логӹц иктӹжӹ.

Тӹдӹн тӹнг пäшäжӹ – — икӹжäк-иктӹм ынгылымаш, ик семӹнь ылшы Европа верц ылмаш, ирӹкäн лимäш, демократи, эдемӹн прававлäжӹм ӹшӹклӹмäш дä законвлäм шотеш пиштӹмäш. Европын Согоньжым Европа Унион (Ушем) доно яркалаш ак кел, ти кок организаци ӹшке лоштышты айыртемäлтӹт. Европын Согоньын тӹнг результатешӹжӹ Европа Конвенцим йäмдӹлӹмӹжӹ дä тӹдӹм пингӹдемдӹмӹжӹ шотлалтеш.

= КЫЦЕ ШАЧЫН? =

1946-шы ин Кого Британин премьер-минстржы Уинстон Черчиль Цӱрихӹн университетӹштӹ докладым ӹштен дä Европын Ушымы Штатвлäжӹм ӹштäш жеп шон манын пäлдӹртен. ”Ти«Ти шотышты Европын Согоньжы пӹтäриш ашкыл лин. Тидӹм реализуяш манын, тӹнг рольым FранциФранци, Германи, Кого Британи, Британин Нацивлäн Ушем, цаткыды Америка дä ӹнянӹмӹ шоэш, Советский Россий мадаш тӹнгäлӹт.”» Ти пäшäм ӹштен, икӹжäк-иктӹлäннä тäнгвлä ылмынам анжыктенä манын, Черчиль пäлдӹртен. Тӹдӹ докладшым 20 сентябрьӹн 1946-шӹ ин ”Тхе«The Тимес”Times» жеп ӹлӹштäшӹштӹ (газетӹштӹ) пецäтлӹмӹ.

ОfициальноОфициально Европын Согоньжым 5 майын 1949-шӹ ин ӹштӹмӹ. Штаб-квартирӹжӹм Страсбургеш айырымы. Тидӹ гишäн договорым Лондонышты 10 сäндäлӹк сиренӹт: Бельги, Дани, Ирланди, Итали, Лӱксембург, Нидерландвлä, Норвеги, [[Кого Британи]], FранциФранци дä Швеци.

= ЦЕЛЬВЛÄЖӹ =

Европын халыквлä лошты экономикӹштӹш дä социальный ядмашвлäштӹ прогрессӹм кандышы кӹлвлäм, пуры идеалвлäм цаткыдемдӹмäш дä виäнгдӹмäш. Ти цельвлäшкӹ шоаш манын Европын Согоньын органвлäжӹ махань-шон конвенцивлäм пингӹдемденӹт, кыдывлä экономикӹм, социальный ӹлӹмäшӹм, культурым, шӹнцӹмäшӹм (наука), @ридикӹмюридикӹм, администрвтивный сfерӹвлäмсферӹвлäм дä эдемвлäн прававлäштӹм тӹкäлӹт.

= СТРУКТУРЫЖЫ =

Вуйлатышы орган. Ик иштӹ ик äль кок гäнä погына, кышты член-сäндäлӹквлäн Вескид пäшä министрвлäштӹ ӹшке сäндäлӹквлäштӹм представляйäт. Комитетӹн председательвлäжӹ пел и вуй гӹц ротаци принцип доно вашталтыт. Комитетӹн пäшäшкӹжӹ конвенцивлäм йäмдӹлӹмäш дä нӹнӹн пингӹдемдӹмäш, рекомендацивлäм нäлмäш, б@джетӹмбюджетӹм анжымаш, у сäндäлӹквлäм членӹшкӹ пыртымаш, иквäреш пäшäм ӹштӹмӹ планвлäм анжымаш, Ирвел дä Покшал Европа сäндäлӹквлäлäн палшыкым пумаш, Еврпын конвенциштӹ сорӹмӹ эдемвлäн прававлä дон ирӹкӹштӹм шотышкы нäлмӹм контролируйымаш пыра. Ти ядмашвлäм äрня йӹде сäндäлӹквлäн посолвлä доно вäшлимӹ годым анжат. Комитетӹштӹ таманяр лу экспертный группа ӹштä, нӹнӹ Комиссилäн махань-шон проектвлäм йäмдӹлäт.

Консультацивлäм эртäрӹшӹ орган. Тишкӹ цилä член-сäндäлӹквлäн Парламентвлä гӹц представительвлäжӹ ылыт. Сек кого сäндäлӹквлä гӹц, нӹнӹн шотышкы Россий FедерациäтФедерациäт пыра, 18 член рäдӹ. Сек минимум - — 2 член. Сäндäлӹквлäн ЕСПА-н членвлäжӹ сäндäлӹкӹн махань-шон партивлä гӹц ылыт, кышты пӱэргӹвлä дон ӹдӹрäмäшвлäн шот балансышты лишäшлык. Ассамблей ик иштӹ нӹл гäнä äрня кыташ сессивлäм эртäрä, депутатвлä доно йäмдӹлӹмӹ докладвлä негӹцеш резол@цивлäмрезолюцивлäм анжа, ярыкта дä пингӹдемдä. ЕСПА-шты цилäжӹ 315 член дä 315 ”палшыкалышы”«палшыкалышы».

Сессиштӹ тенгеок 18 набл@дательнаблюдатель пäшäм ӹштä – — Канадын, Мексикӹн дä Израильӹн Парламентвлä гӹц. Кипрын туроквлä 2 эдем доно представляйӹмӹ ылыт. Ош Российӹн Парламентжӹ гӹц 1997-шӹ ”йори«йори ӱжмӹ хынан”хынан» статусшым мӹнгеш нäлмӹäт, ти сäндäлӹк тӹ годшен ЕСПА-шты агыл.

Резол@цивлäмРезолюцивлäм анжымы, ярыктымы дä пингӹдемдӹмӹ гӹц пасна Ассамблей Европын Согоньын Генеральный секретарьжым, палшыкалышыжым, эдемвлäн прававлäштӹ верц ылшы Европын Судын судьявлäжӹм айыра. Европыштыш политикӹштӹш актуальный ядмашвлä паштек тӹшлä, реагируя дä конfликтвлäконфликтвлä дон проблемӹвлäм решӹмäшкӹ сäндäлӹквлäн вуйлатышывлäм ӱжеш.

Ассамблейӹм ик иэш fормальноформально айырымы председатель вуйлата. Кӹзӹт тӹдӹ Нидералндвлä гӹц Рене ван дер Линден ылеш. Практикӹштӹ ти должность ротаци йöн доно кым и вуй гӹц партивлäн fракцивлäлäнфракцивлäлäн пуалтеш. Ассамблей тенгеок тӹдӹн палшыкалышыжвлäжӹм айыра, кӹзӹт нӹнӹ коклын ылыт.

ЕСПА-н председательжӹ, тӹдӹн палшыкалышывлäжӹ, политичексий группывлäн дä комиссивлäн вуйлатышывлäштӹ Ассамблейӹн Б@рожымБюрожым ӹштäт, сессивлäшкӹ керäл ядмашвлäм йäмдӹлäт.

Ассамблейӹн пленарный сессивлäжӹ иштӹ нӹл гäнä эртäт дä ик äрня шыпшылтыт. Тидӹ гӹц пасна кок иштӹ ”Постоянный«Постоянный комиссин”комиссин» сессивлäжӹ (мини-сессивлä) эртäрäлтӹт, кышты Б@ронБюрон членвлä дон национальный (сäндäлӹквлäн) делегацивлäн вуйлатышывлäштӹ участвуят. Ассамблей поручени доно постоянный комиссин резол@цивлäрезолюцивлä дон рекомендацивлäжӹм пингӹдемдäш праважы улы. Пленарный сессивлä Европын Согоньын штаб-квартирӹштӹжӹ, Страсбургышты эртäрäлтӹт, Постоянный комиссин пäшäвлäжӹ ӱжмӹ принцип доно вес сäндäлӹквлäштӹ эртäт.

Резол@цивлäРезолюцивлä дон рекомендацивлäм йäмдӹлӹмäш техень схема доно кеä. ЕСПА-н цилä членжок, вес членвлäн подписьӹм поген, иктä-махань докладым (мотион) ӹштäш ядмашым сирен кердеш. Ассамблейӹн Б@рожыБюрожы ти докладын керäл ылмыжым керäлеш лыктеш дä пингӹдемдä гӹнь, ик äль кок комиссилäн тӹдӹм йäмдӹлäш пуат. Комисси докладым ӹштӹшӹм айыра, кыды 1-2 и нäрӹ докладым йäмдӹлä дä йäмдӹлӹмӹ процесс гишäн Комиссилäн увертäрен шалга. Докладым йäмдӹлӹмӹжӹ годым тӹ эдем ситуаци доно пäлӹмӹ лиäш манын, командировкышкы кен äль специалиствлäм колышт кердеш. Докладын сек мычаш верси дон резол@цинрезолюцин проект (äль рекомендаци) доно ти докладым заказышы комисси анжен лäктеш дä ярыктымыжы паштек äль ЕСПА-н äль Постоянный комиссин сессивлäштӹжӹ анжымы лиэш. Сесси годым сирӹмӹ fорманформан тöрлӹмäшвлäм анжат, вара ”@кым«юкым пуат”пуат». Докладым йäмдӹлӹшӹ ӹшке докладшым пленарный заседаништӹ лыдеш, тидӹ паштек хытырымаш дон дебатвлä тӹнгäлäлтӹт. Кӱвлä хытыраш тӹнгäлӹт, ти списокым анзыцок ӹштäт, варажы кӱ резол@цирезолюци/рекомендаци верц, кӱ агыл — - @кыштымюкыштым пуат. Резол@цимРезолюцим яралеш шотлаш манын, @кланышывлäюкланышывлä логӹц тидӹ верц пелӹжӹ гӹц шукырак лишäшлык, рекомендацим ярыктымы годым - — кок пайыштыш кым пайжы. Лач @кымюкым пушы членвлäн @кыштымюкыштым веле шотыш нäлӹт.

Иктä вäре пӹсӹн проблемӹвлäм решӹмӹм тергӹшӹ иктä-махань событивлä лиäлтӹнӹт гӹнь, тидӹ паштек ядмашвлäм ”пӹсӹн«пӹсӹн анжымаш”анжымаш» организуялтеш. Цилä сесси годымок техень ядмашвлä иктä-кокты нäрӹ лин кердӹт. Нӹнӹ шотыштат äль резол@цимрезолюцим äль рекомендацивлäм лыктыт. Тенгеок ”йогышы«йогышы ядмашвлäн дебат”дебат» лӹм доно ядмашвлäм анжат, тӹнäм нимахань документвлäм ак пингӹдемдеп.

Сессивлäштӹ сäндäлӹквлäн, правительствывлäм вуйлатышывлäштӹ дä йори ӱжмӹ хынавлä докладвлäм ӹштäт. Тидӹ паштек, традици семӹнь, докладым ӹштӹшӹвлä депутатвлäн ядмашвлäэшӹштӹ вäшештäт. Сäндäлӹкӹн лидерӹн докладшым сäндäлӹкӹштӹ ма ӹштäлтӹн ма уке, тидӹм отчет семӹнь анжаш лиэш.

Ассамблейӹштӹ Россий FедерацимФедерацим техень эдемвлä анжыктат:

-— Константин Косачев, делегацим вуйлатышы, ”Единая«Единая Россия”Россия», ЕСПА-н председательӹн палшыкалышыжы

- — Леонид Слуцкий, делегацин вуйлатышын палшыкалышыжы, ЛДПР

-— Ахмед Билалов, Единая Россия

-— Виктор Ельцов, Единая Россия

-— Владимир Грачев, Единая Россия

-— Владимир Жириновский, ЛДПР

-— Ахмар Завгаев, Единая Россия

-— Геннадий З@гановЗюганов, КПРFКПРФ

-— Николай Ковалев, Единая Россия

-— Гаджи Нахачев, Единая Россия

-— Иван Мельников, КПРFКПРФ

-— Владимир Мокрый, Единая Россия

-— Наталия Нарочинская, Родина

-— Л@дмилаЛюдмила Пирожникова, Единая Россия

-— Светлана Смирнова, Единая Россия

-— Сергей Собко, КПРFКПРФ

-— Валерий Сударенков (махань парти гӹц, пäлӹ агыл)

-— Александр Fоменкофоменко, Родина

FедерацинФедерацин Согонь:

-— Михаил Маргелов, делегацин вуйлатышын палшыкалышыжы, Единая Россия, Европын демократвлäн политика группын председательжӹ

-— Алексей Александров, Единая Россия

-— Fархадфархад Ахмедов

-— Умар Джабраилов

-— `рийЮрий Ковалев, Единая Россия

-— Анатолий Коробейников

-— Олег Пантелеев, Единая Россия

-— Татьяна Попова

-— `рийЮрий Солонин, Единая Россия

-— Николай Тулаев

-— Ильяс Умаханов

-— Валерий FедоровФедоров, Единая Россия

-— `рийЮрий Шарандин

Россий Федераци дон Европа Согонь

1990-шы ивлäн Москва Европа Согоньын членӹшкӹ пырымым сек приоритетäнеш, пиш керäлеш шотлен. Тенге 28-шӹ fевральынфевральын 1996-шы ин РFРф Европын Согоньышкыжы пырен дä 30-шы мартын 1998-шӹ ин эдемӹн прававлäжӹ дä тӹнг ирӹкшӹм ӹшӹклӹмӹ (перегӹмӹ) гишäн Европын Конвенци ратиfицируйымыратифицируйымы лин. Тенге Россий FедерациФедераци гуманизм дон демократин принципвлäжӹм ӹлӹмäшӹшкӹ пырташ йäмдӹ ылмыжым анжыктен дä ӹшке законвлäжӹм Конвенцин тергӹмӹжӹ семӹнь, тöрлäш шаям пуэн. ЕС-ӹш ушнен, РFРф законодательствыжы дон политикӹштӹш системӹжӹм Европыштыш нормывлäм шотышкы нäлӹн, сирäш сöрен.

Кокшы гäнä Чечняшты вырсы пижмӹ паштек, Россий FедерацимФедерацим ЕС гӹц лыкмы гишäн ядмашым шӹндӹмӹ. Лыкташыжы лыкмы агыл, но санкцивлä семӹнь Европын Согоньын Парламентӹн Ассамблейӹн депутатвлä @кыштымюкыштым ямденӹт. Тидӹ 2000-шӹ ин ылын.

Россий FедерацинФедерацин член лимӹжӹ паштек, вес сäндäлӹквлä ти сäндäлӹкӹм эдемӹн праважым пыдыртымыжы дä шотышкы нäлдӹмӹжӹ, ~ечняштӹш вырсы, демократин принципвлäжӹм äнгӹсӹремдӹмӹ дä масс-медиам (прессым) пӹзӹрӹмӹ гишäн критикуенӹт.

ЕСПА Россий гӹц смертный казньым вашталтымым тергä, кӹзӹт якте Европышты лач ик сäндäлӹк, РFРф веле кодын, кышты наказани семӹнь, эдемӹм пуштын кердӹт.

28-шӹ fевральынфевральын 2006-шӹ ин Россий FедерацинФедерацин Европын Согоньыштыжы ылмыжылан 10 и шон. ЕС Российӹм критикуя гӹнят, ти организациштӹ ылмыжы годшен, Российӹштӹ яжо монгырышкат вашталтмашвлä цаклалтыт. Ти жепӹштӹ Россий FедерациФедераци Европын Согоньын 40 нäрӹ конвенцижӹм ратиfицируенратифицируен (эдемвлäн прававлäштӹ, прававлä негӹцеш пäшäм иквäреш ӹштӹмäш, терроризм дон преступность ваштареш кредäлмäш, культурышты дä социальный ядмашвлäм решӹмäш). Российӹн гражданвлäжӹ активно Европын судышкыжы ядмашвлä дä исквлä доно лäктӹт, ти ядмашвлä шӹренжок эдем прававлä доно кӹлдäлтӹнӹт. Европын Судын тергӹмӹжӹ семӹнь, Российӹн законодательствышкыжы кыды-тидӹ вашталтмашвлäм пыртымы, шӹренок нӹнӹ уголовно-испольнительный системӹм тӹкäлӹт, кӹзӹт судопроизводствын дä судвлäн решеним лыкмы процессвлäм реfормируйымыреформируйымы пäшä кеä. Европын Согоньжы “иквäреш«иквäреш пäшäм ӹштӹмӹ программывлäн”программывлäн» рамкышты Европын Унионжы гӹц Российӹлäн палшаш fинансированимфинансированим ядын кердеш.

Россий FедерацинФедерацин представительвлäжӹ Парламент Ассамблейӹштӹ дä Европын Вäрӹштӹш дä регионвлäштӹш политиквлäн Конгрессӹштӹ активно пäшäм ӹштäт.

СОВЕТ ЖЕП

ӱштӹ вырсы жепӹн Европын Согоньыштыжы fактическифактически социалистический блокышкы пырышы агыл сäндäлӹквлä веле ылыныт. Тӹнäм ЕСПА СССР-штыш эртäрӹмӹ событивлä паштек вадывел Европыштыш сäндäлӹквлäн позициштӹ гӹц анжен. ЕСПА-шты шӹренок СССР-шты эдемвлäн прававлäштӹм пыдыртымы, лӹмӹнок шамакын ирӹкäн агыл ылмаш тыргыжландарен, тенгеок еврейвлäн, немӹцвлäн, эстонвлäн, латышвлäн, лиетувавлäн, правоза]итниквлäнправозащитниквлäн положеништӹ гишäн ядмашвлäм анжымы. Ассамблей соцсäндäлӹквлäштӹш событивлä: 1956-шы ин Венгришкӹ дä 1968-шӹ ин ~ехословакиш советский войскавлäм пыртымы, АfганистаныштышАфганистаныштыш вырсы, ~ернобыльыштыш авари паштек тӹшлен анжен.

Перестройка жепӹн Европа Согонь дон СССР лошты кӹлвлä виäнгäш дä цаткыдемäш тӹнгäлӹнӹт. 1989-шӹ ин ЕС-ын штаб-квартирӹштӹжӹ Михаил Горбачев визит доно ылын. ЕСПА-шты ӹштӹмӹ докладыштыжы тӹдӹ техень шамаквлäм келесен: “Европа -«Европа — мäмнäн цилäнäн пöртнä”пöртнä», тидӹ Россий FедерацимФедерацим Европа Согонь докы лишемдӹмäштӹ кого ашкыл ылын.

1990-91-шӹ ивлäн СССР Европын Согоньын таманяр конвенцижӹм ратиfицируенратифицируен, нӹнӹжӹ шӹренжок социальный дä культура ядмашвлä доно кӹлдäлтӹнӹт. Тӹ ивлäн изин-олен Ирвел Европышты политикӹштӹш атмосfераатмосфера вашталташ тӹнгäлӹн дä шукыштат агыл, тӹштӹш сäндäлӹквлääт Европа Согоньышкы ушненӹт.

Демократи шӱлӹшäн Российӹн корныжы Европын Согоньышкы

1996

Россий FедерациФедераци 28-шӹ fевральынфевральын 1996-шы ин Европын Согоньышкыжы пырен. Тӹнäм президентӹн айырымашвлäшкӹ йäмдӹлäлтӹнӹт дä Европын Согоньышкы пырымым правительствын тöр корнышты ылмыжы семӹнь анжымы, кыды кугижäнӹшӹн халыквлäлоштыш (международный) имдижшӹм яжоэмден. Сäндäлӹкӹн ЕС-ыш пырымыжы анзыц, ЕСПА махань обязательствывлäм Россий вӹкӹжӹ нäлеш, тидӹм пäлдӹртен. Сек тӹнгжӹм нӹнӹ Европыштыш конвенцивлäм, законвлäм йäмдӹлӹмӹ процессӹм дä пашкуды сäндäлӹквлä доно кӹлӹм кычымашты Европыштыш стандартвлäм нäлмäш ылыныт.

Тидӹм анжен, тӹнäм Россий FедерациФедераци ӹшке вӹкӹжӹ техень обязательствывлäм нäлӹн:

-— ЕКП~-м дä сагажы ылшы протоколвлäм ратиfицируяшратифицируяш (ӹштäлтӹн);

-— колымашым кандымы приговорым вашталтымаш гишäн Кудымшы Протоколым ратиfицируяшратифицируяш (ӹштӹмӹ агыл);

-— пыткывлä дон ясландарымашым кандымывлäм запре]äйӹмäшӹмзапрещäйӹмäшӹм, чӹдӹ шотан халыквлäм перегӹмӹ гишäн Рамочный конвенцим, вäрӹштӹш самоуправленин Европыштыш хартим ратиfицируяшратифицируяш (ӹштäлтӹн), региональный дä чӹдӹ шотан йӹлмӹвлäн правашты гишäн Европыштыш харти (лач подписäйӹмӹ веле), Европыштыш социальный хартин ратиfикациратификаци гишäн ядмашым тäрвäтäш (лач подписäйӹмӹ веле);

-— уголовный пäшäштӹ правовой палшыквлäм пумы гишäн, преступный доходвлä дä нӹнӹм мышмы ваштареш конвенцим ратиfицируйымашратифицируйымаш (ӹштäлтӹн), ик сäндäлӹкӹштӹ суйымывлäм вес сäндäлӹклäн пумы гишäн конвенци (ратиfикациратификаци йäмдӹлäлтеш);

-— Европын Согоньын привилегивлä дон иммунитетвлä гишäн Тӹнг соглашеним ратиfицируйымашратифицируйымаш (ӹштäлтӹн);

-— халыквлä лоштыш соредäлмäшвлä дон спорвлäм лач мирный средствавлäм кычылт веле решäш;

-— халыквлäлоштыш прававлäм шотышкы нäлӹн, кӹзӹт якте решӹмӹ агыл ядмашвлäм анжен лäктӹн сирäш (Латви дä Эстони лошты ылшы пӹсмäн ядмашвлä кӹзӹт якте решӹмӹ агылеп);

-— Молдави гӹц войскавлäм лыкташ (кӹзӹт ти сäндäлӹкӹштӹ Россий Армин изи контингентжӹ кодын);

-— Европыштыш обычный вооруженный вивлä гишäн Договорын обязательствывлäжӹм ӹлӹмäш пырташ;

-— вескид сäндäлӹквлä гишäн попымы годым, “лишӹл«лишӹл зарубежье”зарубежье» терминӹм кычылтмы гӹц карангаш;

-— культурылан äкäн хäдӹрвлäм Европын сäндäлӹквлäлäн мӹнгеш пумаш;

-— религиозный организацивлäн пайдаштым жепӹм шыпшдеок, мӹнгеш пуаш;

-— вес сäндäлӹквлäн собственность шотышты проблемӹвлäм пӹсӹнрäк решäш, лӹмӹнок 1945-шӹ ин Москвашкы шыпштен кемӹ архив материалвлäм мӹнгеш пумы ядмашым;

-— кугижäнӹшӹн секретвлäм пäлӹшӹ гражданвлä гӹц вес сäндäлӹквлäшкӹ каштын кердӹштӹ манын, ограниченивлäм нäлäш;

-— СНГ-шты эдемвлäн прававлäштӹ гишäн Конвенци Европыштыш эдемвлäн прававлäштӹ Конвенци ваштареш ӹнжӹ лиэп;

-— FСБФСБ гишäн законодательствым Европыштыш стандартвлä докы лишемдäш, шамаклан, FСБФСБ-м ӹшке следственный изоляторвлäм кычымашым лишаяш (пӹтäртӹш пункт ӹштäлтӹн);

-— гражданвлäн альтернативный служба гишäн законым ярыктымаш;

-— армиштӹ дедов]инӹмдедовщинӹм чӹдемдäш дä лиэш гӹнь воксеокат пӹтäрӹмäш;

-— законвлäм йäмдӹлӹмӹ годым Европыштыш стандартвлäм кычылтмаш;

-— экологи дä технологи эксӹквлäм чӹдемдӹмӹ äль нӹнӹ ваштареш кредäлмӹ годым вес сäндäлӹквлä доно иквäреш пäшäм ӹштӹмäш;

-— ти обязательствывлäм ӹлӹмäшкӹ пыртымы пäшäм анзыкыла нäнгемӹ годым Европын Согонь доно цаткыды кӹлвлäм кычымаш, тӹдӹн доно пäшäлӹмäш;

халыквлäлоштыш гуманитарный прававлäн положенивлäжӹм шотышкы нäлмäш, тидӹжӹ ӹшке сäндäлӹк кöргӹштӹш вооруженный конfликтвлäконфликтвлä решӹмӹ годымат тӹкäлеш;

-— халыквлäлоштыш гуманитарный организацивлä доно иквäреш пäшäм ӹштӹмäш, дä Россий FедерацинФедерацин территориштӹ пäшäлäш йöнвлäм пумаш;

Европын Согоньышкы пыртымы церемоништӹ Россий FедерацимФедерацим Вескид пäшä министр Евгений Примаков представляен. Тӹ кечӹнок Европын Согоньын Уставшым ратиfицируйымыратифицируйымы грамотым перегäш пуэн дä тӹнг конвенцивлä лӹвäлäн подписьшӹм шӹнден, тидӹжӹ ЕКП~-мäт тӹкäлеш.

1997-шӹ ин октябрьӹн Россий FедерацинФедерацин президентжӹ Борис Ельцин Европын Согоньын кокшы саммитӹштӹжӹ ылын, ӹшке докладыштыжы тӹдӹ келесен: “Мä«Мä у, айырышы линивлä гӹц паснаок ылшы Кого Европым чангаш йäмдӹ ылына. Тӹ Европым, кышты ик сäндäлӹкäт вес сäндäлӹклäн ӹшке мненижӹм ак шӹш, техень Европым, кышты кыце изи, тенгеок кого сäндäлӹквлääт икань праваан партнервлä ылыт, кыдывлäм демократин принципвлäжӹ иквäреш ушат.

Ти Кого Европа тагачы ушнышы сäндäлӹквлäн куатышты лин кердеш, тӹдӹн потенциалжым тӱнымбалны нимахань вес регионвлä доно ат тäнгтäштäрӹ, кыды ӹшке ӹшкӹлäнжӹ безопасностьым гарантируен кердеш. Тӹдӹн (Кого Европын) негӹцешӹжӹ цилä халыкын культурный, национальный, исторический традицивлäштӹ вазыт. Кого Европа докы нäнгешӹ корны кужы дä куштылгыжок ак ли. Но тӹдӹн доно кеäш - — цилä европеецӹн интересшӹ. Россий FедерациäтФедерациäт ти пäшäшкӹ ӹшке вижӹм пиштä.”»

Тӹ годымок Ельцин Россий FедерацимФедерацим Европа гӹц изолируяш цацышы вивлä гишäн пäлдӹртен, кыдывлä кок йиш стандартвлäм лыктыт дä российский эдемвлäн праваштым Балти сäндäлӹквлäштӹ пӹзӹрäт манын келесен. “Европын«Европын Согонь весӹвлä гӹц пӹсӹнрäк ӱштӹ вырсы комплексвлä гӹц ытлалтеш, седӹндоно тидӹ гишäн Европын Согоньын трибуныжы гӹц попем”попем».

1998-шӹ ин 5-шӹ майын Россий FедерациФедераци ЕКП~ дä вес протоколвлäм ратиfицируйымыратифицируйымы гишäн грамотым коден. Тӹ кечӹнок Российӹштӹ Конвенци вижӹм нäлӹн.

2004-шӹ ин Думышкы айырымашвлä паштек Россий Fедераци Федераци ЕСПА-шкы у делегацим айыра. Вуйлатышеш Константин Косачевым айырымы.

2005 –шӹ-шӹ ин и@ньыниюньын 2002 и годшен периодаш ӹшке обязательствывлäжӹ гишäн Россий FедерациФедераци докладым ӹштен. Тидӹм ЕСПА-штӹ анжымы лин. Тидӹ паштек РFРф ӹшке обязательствывлäжӹм выполняйӹмӹ агыл гишäн, критикуйымы лин (шамаклан Молдави дä Грузи гӹц вырсы контингентӹм лыкмы агыл дä семртный казньым вашталтымы агыл гишäн).

ЕСПА-н Резол@цижӹРезолюцижӹ (рекомендуйымы характерäн ылеш) Россий FедерацилäнФедерацилäн “пӹтäртӹш«пӹтäртӹш жепӹн политикӹштӹш, законвлäм лыкмашты дä административный реfормывлäмреформывлäм эртäрӹмäштӹ”эртäрӹмäштӹ» корректировкым эртäрäш согоньым пуэн. Кӹлӹн (властьын) вертикальым цаткыдемдӹмäш, “нормальный«нормальный демократин fункционированижӹ” функционированижӹ» ваштареш лин кердеш манын пäлдӹртен.

Резол@циштӹРезолюциштӹ тенгеок тöрöк агыл Балти сäндäлӹквлäм оккупируйымы гишäнäт попалтеш. Тӹ годымок Россий FедерациФедераци Балти сäндäлӹквлäм оккупируйымы гишäн äшӹндäрӹмäшӹм дä Путин доно политикӹштӹ тӹнгäлмӹ реfормывлäнреформывлäн курсым вашталтымашым изишäт тöреш ак лык. Ти шотышты критика кушкеш гӹнь, РFРф Европа Согоньым fинансируйымашымфинансируйымашым чӹдемден кердмӹжӹ гишäн пäлдӹртä.

Кыце Россий FедерациФедераци ӹшке обязательствывлäжӹм ӹлӹмäшкӹ пырта, тидӹ гишäн Дэвид Аткинсон (Кого Британи) дон РудольfРудольф Биндиг (Германи) докладым ӹштенӹт, кышты тенге келесӹмӹ: “Россий«Россий эче ирӹкäн дä демократи принципвлä доно виäнгшӹ кугижäнӹш агыл, кӹзӹт якте тӹштӹ независимый судым нäнгемӹ система, ӹшкевуя ылшы ирӹкäн масс-меди дä ирӹкäн, тöрӹн эртäрӹмӹ айырымашвлäм эртäрäш йöн уке.”»

Российӹштӹш регионвлäн вуйлатышывлäм айырымашын системӹм вашталтымашым fедерализмӹнфедерализмӹн принципвлäжӹм пыдыртымы семӹнь анжымыла. Техень ситуациштӹ FедерацинФедерацин Согоньын статусшым ынгылаш ак ли - — тӹшкӹ пелӹжок президент доно айырымы губернаторвлä пырат. Госдумышкы айырымы принцип, докладым йäмдӹлӹшӹвлä семӹнь, президент доно ик мелӹн ылшы партивлäлäн конкурентноспособный оппозицилäн шачаш нелӹцвлäм канда.

Докладышты тенгеок ~ечняштӹ эдемвлäн прававлäштӹм пыдыртымы дä Россий FедерацинФедерацин Армиштӹжӹ устав семӹнь агыл отношенивлä гишäн пäлдӹртӹмӹ.

Ти ядмашвлä Россий FедерацинФедерацин кöргӹштӹш ядмашвлäэш шотлалтыт гӹнят, Россий FедерациФедераци Европын Согоньжын членжӹ семӹнь, ти организацин принципвлä дон стандартвлäжӹм – — демократим, законвлäм äклӹмäшӹм, эдемвлäн прававлäштӹм шотышкы нäлäш сöрен.

Законвлäм äклӹмäштӹ дä демократим шотыш нäлмäштӹ у ашкылвлäм ӹштӹмӹ, тидӹжӹм у уголовно-процессуальный кодекс дон альтернативный служба гишäн Законым пингӹдемдӹмӹ, вес сäндäлӹкӹштӹ суйымы эдемвлäм тӹ сäндäлӹкӹшкӹ пумаш, Литва доно пӹсмäн договорым ратиfицируйымашратифицируйымаш дä Эстони доно пӹсмäн договорым йäмдӹлӹмäш анжыктат.

2005-шӹ ин ЕСПА Латви дон Эстоништӹ чӹдӹ шотан халыквлäн (национальный меньшинствавлä) положеништӹ гишäн ядмашвлäм анжымаш гӹц отказалтын, ти шотышты Россий FедерацинФедерацин Балти сäндäлӹквлäм критикуйымаш äмäлдӹмӹ, реальный ситуацим анжыктышы агыл манын, пäлдӹртен.

Тӹ жепӹнок Россий FедерациФедераци гӹц Ош Российлäн, кышты эдемвлäн прававлäштӹм пыдыртымаш сӹнзäгӹрäток каеш, политический дä fинансовыйфинансовый кычыкым пумашым цäрäш тергӹмӹ.

ЕСПА Латви дон Россий FедерациФедераци лоштыш пӹсмäн гишäн договорым йӹлерäк подписäйäш терген, Балти сäндäлӹквлä гӹц нäнгемӹ культурный ценностьвлäм мӹнгеш пуаш, реституцим ӹштäш дä 50 и гӹц тоштырак архив документвлä докы пыраш лимӹ гишäн ядын.

ЕСПА Россий FедерациштӹшФедерациштӹш ситуаци гишäн мониторингӹм пакыла нäнгеäш керäл ылмы гишäн пäлдӹртен.

ЕСПА Россий FедерацимФедерацим критикуя гӹнят, ти сäндäлӹкӹн представительвлäжӹ “политикӹштӹш«политикӹштӹш дискуссивлä лач тонг сӱк веле ылыт, кыдывлä вӹкӹ когонжат анжаш ак кел”кел» манын попат. Россий Fедрацифедраци дон Европын Согонь лоштыш иквäреш пäшäштӹ Российӹштӹш дä Европыштыш законодательствым гармонизируйымашым тӹнгеш шотлаш лиэш. Халыквлäлоштыш ядмашвлä доно пäшäм ӹштӹшӹ Госдумын ЕСПА-н делегацижӹм вуйлатышыжы Константин Косачев 23. 06. 2005-шӹ ин “Ти«Ти организаци гӹц лäкмäш, Россий FедерацилäнФедерацилäн кого поражени лиэш“лиэш» манын пäлдӹртен.

ЕВРОПА СОГОНЬЫН КЫМШЫ САММИТШӹ

2005-шӹ майын Россий FедерацинФедерацин вескид пäшä министржӹ Сергей Лавров Варшавышты эртäрӹмӹ ЕС-ын Кымшы саммитӹштӹжӹ лин. Ти саммитӹштӹ Деклараци дон Планым пингӹдемдӹмӹ ылын, кыды семӹнь ЕС ӹшке пäшäштӹжӹ сек тӹнгжӹм эдемӹн прававлäжӹм, демократим дä законым äклӹмӹм шотышкы нäлшäшлык.

Саммитӹштӹ терроризм ваштареш кредäлмӹ Конвенцим пингӹдемдäш лыкмы. Ти Конвенцим йäмдӹлӹмäштӹ Россий FедерациФедераци кого рольым мадын.

Тоталитарный режимвлäн цäкӹнвлäштӹм (преступлеништӹ) осуждайымы гишäн Резол@циРезолюци.

2005-шӹ ин сентябрьӹн Йöран Линдблад (Швеци) ЕСПА-н политкомиссишкӹжӹ ”Халыквлäлоштыш«Халыквлäлоштыш сооб]ествосообщество коммунизмӹн цäкӹнвлäжӹм осуждайышашлык”осуждайышашлык» лӹмäн докладым сирен. Авторын шанымыжы семӹнь, ти резол@цирезолюци, коммунистический режимвлäн цäкӹнвлäштӹм суен, историштӹ тöр корнышкы лäкмӹм анжыктен кердеш, тенге, кыце ӹшке жепӹн fашизмӹнфашизмӹн цäкӹнвлäжӹм Нӱрнбергӹштӹ суйымы ылын. Россий FедерацинФедерацин политиквлäжӹ ти резол@цирезолюци ваштареш линӹт, дä тидӹм Россий FедерацимФедерацим мыскылымыла вäк анженӹт. Вескид сäндäлӹквлä гӹц ылшы коммуниствлä дон социалиствлääт шӹдäн ылыныт, нӹнӹ семӹнь автор коммунистический режимвлäм агыл, а комунизмӹн идеологижӹм суйымым анзыкы лыктын, манын пäлдӹртенӹт. Нелӹ дебатвлä паштек докладым вäрӹн-вäрӹн вашталтымы. Анжаш пумы резол@циштӹрезолюциштӹ ”коммунизмӹн«коммунизмӹн цäкӹнвлäжӹ”цäкӹнвлäжӹ» вäреш вес fормулировкымформулировкым ”« тоталитаризмäн коммунистический режимвлäн цäкӹнвлäштӹ”цäкӹнвлäштӹ» пумы.

Тӹ годымок Михаил Маргелов Испаништӹш Fранконфранкон режимжӹ дä нацизмӹн идеологижӹн угӹц понгыжалтмыжы ваштареш ылмы гишäн докладым йäмдӹлäш тӹнгäлӹн.

25-шӹ январьын Европын Согоньын Парламент Ассамблейжӹ (ЕСПА) ”тоталитаризмäн«тоталитаризмäн коммунистический режимвлäн цäкӹнвлäштӹм осуждайымы гишäн”гишäн» резол@цимрезолюцим ярыктен. Резол@циРезолюци верц 99 парламентари @кшымюкшым пуэн, 42 ваштареш ылыныт. Россий FедерацинФедерацин делегацижӹ гӹц КПРFКПРФ, ”Единая«Единая Россия”Россия» дон ”Родина”«Родина» резол@цирезолюци ваштареш ылыныт. Россий гӹц лач ик член веле ти резол@цирезолюци верц ылын – — Владимир Жириновский.

Fранконфранкон режимжӹ гишäн резол@цимрезолюцим ЕСПА-н Постоянный комиссиштӹжӹ 17 мартын 2006-шы ин дä нацизмӹн идеологижӹн угӹц понгыжалтмыжы ваштареш ылмы гишäн резол@цимрезолюцим 12 апрельӹн 2006-шы ин ярыктымы. Россий FедерацинФедерацин делегатвлäжӹ тенге политический анжалтышышты балансыш толмы гишäн попат.

~ечняшты эдемӹн прававлäжӹм пыдыртымы гишäн резол@цирезолюци

Тӹ кечӹнок ~ечняштӹ эдемвлäн прававлäштӹм кужы жепӹн, ивлä доно пыдыртымы гишäн ядмашвлäм анжымы дä (117 – — верц, 24-ваштареш) @квлäюквлä доно резол@цимрезолюцим лыкмы. Ти резол@цишкӹрезолюцишкӹ тöрлӹмäшӹм ушымы, кышты Россий FедерациштӹФедерациштӹ шукердӹ агыл об]ественныйобщественный организацивлä гишäн ярыктымы закон Европын Согоньын принципвлäжӹ доно иктеш ак тол манын пäлдӹртӹмӹ. Резол@цинРезолюцин авторжы РудольfРудольф Биндин (Германи).

Коммерческий агыл организацивлä гишäн Россий FедерацинФедерацин законжы

2006-шы ин Европын Согоньжы Россий FедерацинФедерацин делегацин ядмыжы паштек коммерческий агыл об]ественныйобщественный организацивлä (КАОО) гишäн ӹшке шанымашыжым пäлдӹртен дä нӹнӹм демократи принципвлä доно сирӹмӹ агыл манын. Ти закон Европын конвенциштӹ сирӹмӹ эдемвлäн прававлäштӹм пыдыртен кердеш манын, Страсбургышты шотлат.

`риствлäЮриствлä семӹнь, кугижäнӹш органвлä уты доно КАОО-влä гӹц тергäт, тенге кугижäнӹшӹн органвлä махань-шон ”административный«административный документвлäм”документвлäм» нӹнӹ гӹц ядышт, регулярный проверкывлäм эртäрен кердӹт. Тӹ годымок вескид сäндäлӹк гӹц толшы КАОО-влä ваштареш дискриминаци цаклалтеш дä тидӹжӹм, закон лӹм доно ӹштäт манын пäлдӹртӹмӹ. Российӹн властьвлäжӹ махань-шон проектвлäм ”ӱкшӹктен«ӱкшӹктен колтен”колтен» кердӹт дä тидӹжӹм ”Россий«Россий FедерацинФедерацин территорижӹлäн, суверенитетлäнжӹ дä национальный самобытностьланжы лӱдӹшвлäм канден кердеш”кердеш» лӹм доно ӹштäт. Ти äмäл донок вескид сäндäлӹквлä гӹц толшы организацивлäлäн регистарци гӹц отказым пуэн кердӹт. Тӹнäмок кыды-тидӹ гражданвлäлäн КАОО-м пачаш манын, махань-шон торешвлäм ӹштӹмäш Европыштыш эдемвлäн прававлäштӹм пыдыртымы семӹнь анжымыла.

11-шӹ апрельӹн 2006-шы ин ЕСПА ”Европа«Европа Согоньышкы пырышы сäндäлӹквлäн армивлäштӹ эдемвлäн прававлäштӹм шотеш пиштӹмäш”пиштӹмäш» докладым колыштын. Документӹштӹ Россий FедерацинФедерацин армиштӹш ситуацим лӱдӹшлäэш шотлымы. ”Дедов]ина”«Дедовщина» руш армиштӹ кӹзӹтäт эче кымдан шäрлӹшӹ явлени, а валстьжы гӹнь тидӹн масштаб дон проблемӹвлäжӹ гишäн ынгылдаренäт ак керд. Докладышты тенгеок Россий FедерацинФедерацин салтаквлäжӹ пиш нелӹ дä лӱдӹшлä условивлäштӹ службым эртäт манын пäлдӹртӹмӹ. Европа Унионышкы пырышы сäндäлӹквлäн армивлäштӹ салтаквлä пел и гӹц и якте служат дä нӹнӹ лошты ”вес«вес эдемӹм тӹкäлäш ак ли”ли» закон доно казармывлäштӹ ӹлäт. Кукшыгечӹн дä рушäрнян изи отпускышкы токышты кен кердӹт.

Россий Fедераци Федераци ЕС-ӹн Министравлäн Комитетӹштӹ председатель ылын

2006-шы ин 19-шӹ май гӹц 15-шӹ ноябрь якте Россий FедерациФедераци Европа Согоньын Министрвлäн Комитетшӹн председательжӹ ылын. (Ти должностьым сäндäлӹквлäлäн латиницӹн алfавитшӹалфавитшӹ семӹнь айырат).

Россий FедерацинФедерацин председательӹн fункцижӹмфункцижӹм ӹштӹмӹ годым девизжӹ ”Ушымы«Ушымы Европа докы – — нимахань айырышы линивлä”линивлä».

-— эдемӹн праважы верц ылшы йöнвлäм цаткыдемдӹмäш, халыклан правовой пäлӹмäшвлäм пумаш, чӹдӹ шотан халыквлäн прававлäштӹм ӹшӹклӹмäш;

-— Европым äвäлтӹшӹ кӹзӹтшӹ жепäш правовой кымдецӹм ӹштӹмäш;

-— эдемӹн ӹшке социальный прававлäжӹм шукырак пäлäш йöнвлäм ӹштӹмäш, нелӹ условивлäштӹ ӹлӹшӹ гражданвлä гишäн шытырланымаш;

-— демократин дä гражданскин ушемкымдемӹн fормывлäжӹмформывлäжӹм яжоэмдӹмäш, вуйлатымашкы эffективныйэффективный йöнвлäм пыртымаш;

-— эдемвлä лошты икӹжäк-иктӹм ынгылымаш дон толерантне ылмым цаткыдемдӹмäш;

-— культура дон тымдымаш, шӹнцӹмäш (наука) дä спорт сfерӹштӹсферӹштӹ пäшäм кымдаэмдӹмäш, сäмӹрӹквлä лоштыш кӹлвлäм виäнгдӹмäш.

Ти ядмашвлäм керäл шотлымы доно ЕС кымда спектрвлä доно пäшäм ӹштäш цацымыжым анжыктен. Кыды сäндäлӹкшӹ лач эдемвлäн права, демократи дä законвлäм шотышкы нäлмӹ лини доно веле пäшäм ӹштä, тӹнг ядмашвлä дон проблемӹвлäм изолируялт, ӹшке пӹсмäн кöргӹштӹжӹ веле анжынежӹ манын ЕС-шты попат. Программывлäм реализуяш манын, шукы сäндäлӹкӹшток, тенгеок Россий Fедерациштäт Федерациштäт махань-шон керäл мероприятивлäм эртäрӹмӹ, сек коговлäжӹ нӹнӹ лошты генеральный прокурорвлäн, Конституци судын представительвлäн дä Европа сäндäлӹквлäн спорт верц вäшештӹшӹ министрвлäн конfеренцивлäконференцивлä ылыт.

Россий FедерацинФедерацин председатель сäндäлӹк ылмыжы годым. Страсбургышты fиннфинн-угр халыквлäн халык мастарлыкышты анжыктымы ылын. Тӹштӹ виäн делегаци Марий Эл гӹц ылын.

Ик техень КМСЕ РFРф-ӹн председательствын пӹтӹмӹ лӹмеш эртäрӹмӹ конfеренциштӹконференциштӹ Вескид министрӹн палшыкалышыжы Александр Грушко пäлдӹртен: ”ЕС«ЕС-ын потенциалжым эче кыце келеш кычылтмы агыл. Кыды сäндäлӹкшӹ ти организацин пäшä сfерӹжӹмсферӹжӹм äнгӹсӹремдӹнежӹ. Культурышты, социальный ядмашвлäштӹ, тымдымашышты, сäмӹрӹк эдемвлä доно пäшäм ӹштӹмäштӹ дä сäндäлӹквлäштӹш сäмӹрӹквлä доно икӹжäк-иктӹштӹ доно пäлäш волям ана пу гӹнь, тӹнäм демократи дон эдемӹн прававлäжӹ гишäнäт попаш нелӹ. Ти пäшäм вакуумышкы питӹргäлт, ӹштäш ак ли, эдемвлäн ӹлӹмäшӹн качествыжым яжоэмдӹмӹлä дä кечӹйӹдеäш нелӹцвлä дон шытырыштым куштылтымыла.” »

Россий FедерацинФедерацин председательствыжы яжон эртен, пел и жепӹштӹ шукы мероприяти эртäрäлтӹн, тӹ годымок 6-шы дä 14-шӹ протоколвлäм ратиfицируйыдеократифицируйыдеок кодымат, тидӹ вӹкӹ ӹмӹлӹм пиштен. 2006-шы ин декабрьын Дума эдемӹн прававлäжӹн Европа Конвенцин 14-шӹ Протоколжыым ратиfицируйымыратифицируйымы ваштареш лин. Россий ЕС членвлäжӹ логӹц лач ӹшкетшӹ веле ратиfицируйыдератифицируйыде дä тенге вишкäт тӹдӹ пырен ак керд. Луатнӹлӹмшӹ протокол эдем прававлäм анжышы Европын Судшын пäшäжӹм куштылташ манын сирӹмӹ. Кӹзӹт судышты 90 тӹжем анжымы агыл жалоба киä дä нӹнӹм анжаш манын, анжымы процессӹм вашталтымыла. Ти протокол семӹнь толшашышты исквлäм анжымы годым кым судья агыл, а икток ситä, манын, пäлдӹртӹмӹ. Дума семӹнь ти вашталтымаш тöр судебный разбирательствылан ак палшы. Ти шотышты шукынжок вес семӹнь шанат- Россий FедерациФедераци тенге Судын эffективныйэффективный ылмыжылан тормызла (пäшä яжонрак ашнаш тӹнгäлеш гӹнь, Россий ваштареш пумы жалобывлäм анжымашат простарак схема доно кеäш тӹнгäлеш дä тидӹжӹ ти сäндäлӹклäн когонжок кидешӹжӹ агыл), кыдыжы попат, вуйта цилä тидӹ политика доно кӹлдäлтӹн.

23-шӹ январьын 2007-шӹ ин Страсбургышты ЕСПА-н сессиштӹжӹ ”Энергопоставкывлäм«Энергопоставкывлäм политикыштыш инструмент семӹнь кычылтмашын лӱдӹш монгырвлäжӹ”монгырвлäжӹ» резол@цимрезолюцим ярыктымы, кышты энергим выжалымашым политический инструмент семӹнь кычылташ ак ли манын пäлдӹртӹмӹ. Резол@цинРезолюцин авторжы – — Эстонин представительжӹ Марко Михельсон ылеш. Резол@циРезолюци верц 81 дä ваштареш 14 депутат @кыштымюкыштым пуэнӹт. Резол@циштӹРезолюциштӹ Россий FедерациФедераци дон Украина, Грузи дä Ош Россий лоштыш ”газ«газ выжалымы конfликтвлäм”конфликтвлäм» äшӹндäрӹмӹ дä Россий ти шотышты, ӹшке пашкудывлäжӹм лӱдӹктӹлеш манмы. Ти документӹштӹ Европылан Российӹн энерги гӹц чӹдӹрäк зависимый лиäш манын, решенивлäм лыкмыла манмы.

25-шӹ январьын Страсбургышты Эндр@Эндрю Макинтошын (Кого Британи) ”Журналиствлäн«Журналиствлäн ӹшке мнеништӹм ирӹкӹн келесӹмäш ӹлӹмäшлäнӹштӹ лӱдӹшвлäм кандат”кандат» лӹмäн докладшым колыштмы. Европышты шӹренок журналиствлä вӹкӹ нападаяш дä нӹнӹм лӱдӹктäш тӹнгäлӹнӹтäт, ЕСПА техень явлени ваштареш шамакшым келесен, лӹмӹнок Турциштӹ армян журналист Грант Динк дон Российӹштӹ Анна Политковскаян пуштмаш гишäн пäлдӹртен. Резол@цинРезолюцин проектӹштӹжӹ ”Анна«Анна Политковскаян пуштмыжым независимый расследовани доно эртäрӹмылä”эртäрӹмылä» манын ЕСПА российский парламентаривлä гӹц ядын. Российӹн делегацин тергӹмӹжӹ паштек текстӹм вашталтымы лин, тӹдӹ ӹнде тенге шакта: ”национальный«национальный парламентвлä криминальный расследованивлä паштек анжышашлык дä расследовани ак эртäрäлт, анзыкыла ак ке, результат уке гӹнь, тӹнäм властьышты ылшывлä тидӹ верц вäшештӹшäшлык ылыт, шамаклан, Анна Политковская шотышты, Российӹн парламентжӹ вäшештä”вäшештä».

Тел сессиштӹ кок ядмашым повестка гӹц нäлмӹ, нӹнӹ Россий FедерациФедераци дон Грузи лоштыш кӹлвлä дä руш ученыйвлäн шпион пäшäм ӹштӹмӹштӹ ваштареш пачмы процессвлä.