Шӹндӹрвал
Вӓрлӓнӹмӓш, ӹлӹзӹ шот
тӧрлӓтӓшШӹндӹрвал сола Кого Шӹндӹр ӓнгӹрӹн шалахай велӹштӹжӹ, кого неркӓ вӹлнӹ, Пӹзӹкныр центр гӹц 2 уштыш ӧрдӹжӹштӹ вӓрлӓнӓ, сагажы Саткансола. Солан руш лӹмжӹ (Паулкино) пӹтӓриш гӓнӓ суртым чангышы мары лӹм доно кӹлдӓлтӹн: «Паул» Марла лӹмжӹ «Шӹндӹр» + «ымбал» шамаквлӓ гӹц ӹштӓлтӹн.
Историжӹ
тӧрлӓтӓшПӹтӓриш гӓнӓ сола 1795 иштӹшӹ документӹштӹ пӓлемдӓлтеш, тӹнӓм 16 сурт лин. 1859 ин солашты 19 сурт, 107 эдем ӹленӹт. 1898 ин – 27 сурт, 147 эдем; 1915 ин – 34 сурт, 167 эдем; 1919 ин – 38 сурт, 157 эдем; 1929 ин – 36 сурт, 178 эдем; 1952 ин – 42 сурт; 2001 ин – 38 сурт, 87 эдем. Шӹндӹрвал анзыцок Кузнецово приходыш пырен. XIX-XX курымвлӓштӹ сола Козьмодемьянск уездын Паратмар, Кожваж-Сигачин, Виловатовраж волостьвлӓш пырен. 1921 и гӹц Козьмодемьянск кантонын Кузнецово районышты шотлалтын. 1931 и гӹц кӹзӹт якте Кузнецовы сельсоветыш пыра. Тагынам ти сола гач Московский тракт кен (19-шӹ курым якте), йӓмшӹк станци вӓрлӓнен. Сола ӹлӹшӹвлӓ корныгешӹвлӓлӓн отни такешок качкышым, шӹльӹм, шудым пушалык ылынытат, шукынышты корны тӹр гӹц пакырак ӹлӓш ванженӹт.
Экономика
тӧрлӓтӓш1930 ин сола Мичурин лӹмӓн колхозыш пырен. Вара СПК Кузнецовыш пыраш тӹнгӓлӹн. Сола ӹлӹшӹвлӓ мӱлӓндӹ доно пӓшӓм ӹштенӹт, колым кыченӹт, пушӓнгӹр роаш каштыныт, тенгеок кӹрпӹц ӹштӹмӹ пӓшӓмӓт виктӓрен шалгенӹт. Солашты пожарный сарай вӓрлӓнен, выжалымы лавкы, вуйлатен тӹдӹм Данил Алексеев. Тенгеок выжалаша эдемвлӓ лошты Иван Герасимовым келесен кодыде ак ли. Ти кок выжалашы и мычкы 300 утла окса лӓктӹшӹм ӹштен шалгенӹт. 1898 ин сола сага 3 кырпӹц завод вӓрлӓнен, тенгеок вӹд вӓкш. Войнаш сола гӹц 46 эдем кен, 21 коленӹт, 25 мӹнгеш пӧртӹлӹнӹт. Нӹнӹ лошты Виктор Константинович Владимиров, Иья Николаевич Николаев, Семён Александрович Федосеев дӓ молат.
Культура
тӧрлӓтӓшПӓлӹмӹ эдемвлӓ лошты техень лӹмвлӓм келесӹмӹ шон: Анатолий Иванович Васюков – биологи наукын кандидатшы, Венедикт Григорьевич Смирнов – технический наукын кандидатшы, Вадим Николаевич Сарандаев – Чебоксар трактыр заводын вуйлатышын заместительжӹ дӓ молат.
Транспорт
тӧрлӓтӓшАвтобус линивлӓ: Цикмӓ – Тӓкӓрӓ.